Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/classes/templates.class.php on line 68 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/classes/templates.class.php on line 72 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/classes/templates.class.php on line 68 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.short.php on line 169 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.short.php on line 169 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.short.php on line 169 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.short.php on line 169 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.short.php on line 169 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.short.php on line 169 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.short.php on line 169 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.short.php on line 169 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.short.php on line 169 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.short.php on line 169 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/classes/templates.class.php on line 60 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/classes/templates.class.php on line 64 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/classes/templates.class.php on line 72 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/classes/templates.class.php on line 104 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/baljuvontj/data/www/baljuvon.tj/engine/modules/show.custom.php on line 98 Хабар » Страница 21 » Нохияи Балчувон
Информация к новости
  • Просмотров: 339
  • Автор: admin
  • Дата: 12-12-2023, 15:06
12-12-2023, 15:06

Мулоқоти ҳамраисони ҳайатҳои ҳукуматии Тоҷикистон ва Қирғизистон баргузор гардид

Категория: Хабар

ДУШАНБЕ, 12.12.2023 /АМИТ «Ховар»/. 12 декабри соли 2023 дар шаҳри Бодканди Ҷумҳурии Қирғизистон мулоқоти ҳамраисони ҳайатҳои ҳукуматии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Қирғизистон оид ба муайянкунӣ ва аломатгузории сарҳади давлатии Тоҷикистон ва Қирғизистон Саймумин Ятимов ва Қамчибек Ташиев баргузор гардид. Дар ин хусус ба АМИТ «Ховар» дар Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон иттилоъ доданд.

 

Информация к новости
  • Просмотров: 2898
  • Автор: admin
  • Дата: 18-09-2023, 10:06
18-09-2023, 10:06

Таджикистан и Кыргызстан: Кто нацелен на переговоры, а кто на войну? - Николай Ростов

Категория: Маълумот, Javonon, Хабар

 

 

Таджикистан и Кыргызстан:
Кто нацелен на переговоры, а кто на войну?

Не высохли чернила от подписанных соглашений на консультативной встрече глав государств Центральной Азии в Душанбе, как в отдаленной Баткенской области вылупился словно из скорлупы известный своей неадекватностью Ташиев К. руководитель ГКНБ Кыргызстана - "собиратель исконных кыргызских земель", перевернув все вверх тормашками. Ни много ни мало он претендует на нарушение международных соглашений, предлагая отрезать у Таджикистана половину территорий.
Поучителен в этом контексте исторический пример. 

 

Информация к новости
  • Просмотров: 2869
  • Автор: admin
  • Дата: 25-08-2023, 15:55
25-08-2023, 15:55

(Қисми 2) Руҳоният ва даврони Эҳё

Категория: Хабар

(Қисми 2)
Руҳоният ва даврони Эҳё
Тавре таъкид гардид, яке аз масъалаҳои марказии даврони Эҳё азнавсозӣ ва б а м а н ф и а т ҳ о и м и л л ӣ м у в о ф и қ гардонидани т а ъ и н о т, н а з а р и я ва а м а л и я и д и н буд. Ташаббускорони ҳаракат муътақид буданд, ки бидуни мутобиқкунонии таълимот, ташвиқот ва таҷрибаи кори ходимони дин, фаъолияти калисоҳо ба мақсадҳои истиқлоли миллӣ эҳёи миллӣ ва рушду тараққии он ҳамчун зуҳуроти ормонӣ ва шиори хушку холӣ боқӣ хоҳад монд.
Яке аз намояндагони Даврони Эҳё Сервантес таъкид мекард, ки мардуми зери асорати зеҳнии миллатҳои бегона қароргирифта мисли лойи кулолест дар дасти аҷнабиён, ки ҳар асбобе хоҳанд аз он месозанд ва истифода мекунанд. Миллат бояд ҷаҳонбинӣ, дидгоҳ, маънавиёти ягонаи худро дошта бошад. Онро эҳсоси ягонаи умумияти таърихӣ – ирсият, урфу одат ва мафкураи ягонаи миллӣ муттаҳид намояд, на ташвиқи бепояи фарҳанги аҷнабӣ.
Маҳз ба ҳамин хотир Эҳёгарон интихобан бо беҳтарин ходимони дин, роҳибон, диншиносон, донандагони Инҷил, ки аз мардуми соҳибмаърифат буданду ҳиссиёти баланди ватанпарастӣ ва миллатдӯстӣ доштанд, ба ҳам омаданд. Хулосабардорӣ карданд, ки муддати садсолаҳо муллоҳои манфиатҷӯ ба Инҷил ва дигар адабиёти тафсири он нуктаҳоеро худсарона илова кардаанд, ки танҳо ба манфиат ва манзалати шахсии табақаи руҳонӣ хизмат мекунанд.
Бисёре аз чунин иловаҳои сохта ва тафсирҳои бофта ба сарчашмаи хурофоту таассуб ва манбаи даромади ходимони дин мубаддал гаштаанд. Ба эҳсос ва ташаккули бегонапарастӣ, ҷаҳонватанӣ (беватанӣ)-и боис гардидаанд.
Ба ҳамин хотир, яке аз шахсиятҳои маъруфи дини католикӣ Эразм Роттердамский (1466-1536) ташаббускорона китоби Инҷилро аз рӯйи матни интиқодии забони юнонӣ ба забони лотинӣ тарҷума карда, бисёре аз таҳрифу каҷнависии матнҳои пешинаро ошкор ва ислоҳ кард.
Ҳамзамон бо ин, қисмате аз нуктаҳои ҳассоси ин китоби муқаддасро ба манфиати инсонҳо одилона тафсир намуд ва дар доираи руҳи Даврони Эҳё, ки пешрафт ва зиндагии шоистаи Одамро дар назар дошт, шарҳ дод. Бо ин амали инсонпарварона, барои тараққии ҷомеа дар доираи ҳадафҳои ин инқилоби бузурги маънавӣ хизмати сазовору мондагор кард.
Бузургтарин намояндаи ин равия руҳонии машҳури немис Мартин Лютер (1483-1546) буд. Ӯ ба мардуми худ, ба ибодаткунандагон эълон дошт: «Оғоз аз ин лаҳза баромадан аз зери султаи бегонагон, Папаи Рим вазифаи ҷонии ҳар як немис аст!».
Мартин ба ҳамватанони худ чунин муроҷиат кард: «Ман қарори қатъӣ қабул кардам: зери роҳбарии ман китоби муқаддаси мо, Инҷил ҳарчи тезтар ба забони немисӣ тарҷума карда шавад. Ва минбаъд намоз гузоштан, ибодат кардан, тамоми маърака ва маросимҳои динӣ танҳо ба забони модарии мо – ба забони немисӣ сурат мегирад!».
Таърихчиён бар ин ақидаанд, ки Мартин Лютери руҳонӣ яке аз ташаббускорони сохтани давлати миллии немисҳо мебошад. Дар он манзалати миллати немис аз ҷумлаи муқадасоти аввалиндараҷа ҳисобида мешавад.
Ба ақидаи ин донишманди руҳонӣ: «Дар дунё ҳама чиз тағйир меёбад. Иваз мешавад. Инсон метавонад, ҳатто дини худро табдил диҳад. Аммо ягона чизе, ки аз рӯзи тавлид то дами марг тағйирнаёбанда аст ва абадӣ мемонад, Миллат аст».
Ба ҳамин хотир, ҳанӯз ҳафтсад сол қабл аз байни ходимони соҳибмаърифати калисо олимон, шахсони донишманд, муассир ва бонуфуз ва ҳамзамон бо ин, миллатпараст ва ватандӯсте рӯйи саҳна омаданд, ки аз мавқеи зиёиёни миллӣ, бо роҳу воситаи худ ҷонибдорӣ намуданд. Ба сафи онҳо гузаштанд. Фаъолияти калисоро ба шароити талаботи Даврони Эҳё мувофиқ гардониданд. Аз манфиатҳои миллии худ қотеона ҳимоя намуданд. Нуктае, ки таваҷҷуҳи ходимони динии баномуси асримиёнагиро ба худ ҷалб кард, эҳёи ғурури миллии онҳо дар муқобили бегонагон, урфу одати ба таърихи миллати эшон носозгор ва принсипи иҷбории саҷда овардан ба забон ва расму русуми миллии аҷнабиён буд.
Яке аз муҳимтарин тағйироти Даврони Эҳё дар байни ходимони дин, ғолибияти эҳсоси бузурги ватанпарастӣ ва миллатдӯстии хизматгорони калисо буд.
Ин вазъият ба раванди бузурги таърихӣ ҳамоҳанг шуд ва ба мақсади манфиатҳои миллӣ хизмати шоиста кард.
Он тараққиёту таҳаввулот, зиндагии шоистаеро, ки мо имрӯз дар Аврупо мебинем ва мутаассифона, дар ҳолати вобастагии ақлонӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ фарҳангӣ, технологӣ, иттилоотӣ ва геополитикии он қарор дорем, аз ҷумлаи натиҷаи ҳамин Даврони Эҳё аст.
Эҳёи миллӣ ва суботи миллӣ
Аз кӯшиши таҳлили ниҳоят мухтасари даврони Эҳё, боз ҳам зарурати ба хотир овардани назарияи моҳият ва қонунмандии шаклҳои дарки олами ҳастӣ бармеояд.
Дар ин маврид таҳаввулоти ҳаёт ва сарчашмаҳои рушди он барои зиндагии шоистаи инсон мавзуи асосӣ мебошад.
Дар вобастагӣ ба масъала, муҳим аст дарк гардад, ки роҳу воситаи асосии аз худ кардани ҷавҳари ҳастӣ аз чӣ иборат аст? Манбаъ ва қувваҳои воқеии ҳаракатдиҳандаи он кадомҳоанд? Инсон кай, дар кадом шароит метавонад аз як зина ба зинаи дигари зиндагии сазовор қадам гузорад? Ҳақиқати маънавӣ чист? Таносуби донишҳои дунявӣ бо эътиқоду боварӣ, мавҳум, хурофотӣ, таассуб дар муносибат бо таҷрибаи зиндагӣ, ки асоси ҳама гуна фаҳмиши ҳақиқати заминиву осмонӣ дар доираи дарки манфиат аст, дар чӣ зуҳур меёбад? Чӣ тавр оммаи мардуми дар завлонаи ихтиёрӣ ва ифтихоримонда аз он як навъ лаззати маънавӣ мебаранд ва бо қаноатмандӣ ҳазорҳо қурбониҳои ҷониву молӣ, руҳиву равонӣ медиҳанд, аз ин мурдоб ё ботлоқи ҳалокатбор халос шаванд? Иҷрои чунин вазифаро мисли Даврони Эҳё кӣ ба дӯши худ мегирад?
Аз даврони Эҳёи Дунёи Куҳан, ки мардуми Аврупоро ба рӯзгори имрӯза овард ва ҷаҳонро бо илму маърифат тасхир кард, чанд аср гузашт.
Аммо бедории воқеии миллии хосияти умумихалқидошта бар пояи А қ л, Х и р а д, М а н т и қ, маънавиёт ва манфиатҳои миллии мо кай оғоз мешавад, ки мисли имрӯз фақат зоҳирӣ ва намоишкорона набошад? Х и р а д г а р о ӣ ва А қ л с о л о р ӣ аз хурд то бузург, фарогири кулли табақаҳои ҷамъиятӣ ва мояи ифтихори мардум – Миллат ва саҷдагоҳаш Ватан гардад.
Даврони Эҳёи миллати тоҷик
Ҳақиқати эътирофгардида аст, ки Даврони Эҳёи миллати тоҷик дар марҳилаи навин аз аввалин суханони Роҳбари тозаинтихобгаштаи давлати тоҷикон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз минбари Қасри Арбоб оғоз гардид.
Минбаъд Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар суханрониҳои барномавӣ, Паёмҳо, таълифот ва таълимоти бунёдии худ барои ҳар фарди тоҷик ҳаётан муҳим будани Эҳёи миллатро асоснок кард. Принсипҳои асосӣ, сарчашма, роҳ, восита ва усулҳои ба он ноил гаштанро фаҳмонд. Ин равандро дар сиёсати амалӣ, бо азму разми ҷавонмардӣ тавассути бузургтарин чорабиниҳои дар таърихи миллати тоҷик беназир собитқадамона тасдиқ намуд.
Бо ҷашн гирифтани 1100 - солагии давлати Сомониён (соли 1999), эълони Соли тамаддуни Ориёӣ (соли 2006), навиштани асарҳои «Тоҷикон дар оинаи таърих» (1996, 2002, 2006), «Чеҳраҳои мондагор» (2016) ва чандин таълифоти илмӣ – таърихӣ, с о х т м о н и и н ш о о т ҳ о и б у н ё д и и а с р Пешвои муаззами миллати тоҷик худро ҳамчун эҳёгари анъана, суннат ва азамати ниёкон, зиндакунандаи маънавиёти Зардушт, Курушу Доро, раҳбари забардаст, масъулиятшинос ва худогоҳ, бунёдгузори таърихи навини миллати тоҷик муаррифӣ намуд ва мардумро ба истифода аз ин ганҷи бепоён, санадҳои худшиносиву меҳанпарастӣ, истиқлолхоҳиву меҳанпарастӣ даъват кард.
Яъне Сарвари давлати тоҷикон амалеро, ки дар доираи тавони як раҳбари камназир ва ватанпарвари таърихофарин аст, иҷро намуд.
Намунаи чунин шефтагӣ ва садоқатмандии миллӣ дар таърих камшумор аст.
Бо такя ба таълимоти Пешвои муаззами миллат бояд таъкид кард, ки чунин шонс (имконият, иқбол, умед)-и фавқулода ва нотакрор барои як халқ дар тӯли садсолаҳо як бор падид меояд. Ва ҳамватанони мо, ки ҳазор сол азияти бедавлатӣ ва ғуломиро кашидаанд, зарурати ҳаётӣ аст ҳама сар ба сар эҳсоси масъулияти миллатдӯстӣ ва ватанпарастӣ намоянд. Аз ҷаҳолати рӯ ба афзоиши оммавӣ худдорӣ кунанд.
Аммо боиси афсӯс аст, ки дар ҳоли ҳозир, тамоюл ба таассубу хурофот ва дар ин асос зиёдаравӣ, гаравидан ба ҷараёнҳои динии ифротӣ, беэътиноӣ ба раванди ташаккули хештаншиносӣ ва худшиносии миллӣ аз дараҷаи тараққиёти иқтисодӣ ва иҷтимоии кишвар даҳсолаҳо қафо мондааст. Ин ҷараён хилофи ояндаи босуботи давлатдории миллӣ мебошад.
Бо изҳори таассуф таъкид бояд кард, ки раванди амалисозӣ гаштани ташаббуси таърихии Даврони Эҳёи миллати тоҷик хосияти зоҳирпарастона ва ҳисоботдиҳӣ касб кард. Дар мустаҳкам кардани пояҳои давлатдории миллӣ ва шикасти руҳияи саҷдагорӣ ба фарҳанги бегонагон, раванди таассуб, хурофот, ки асоси маънавиёти ифротгароӣ ва терроризм мебошанд, ҳамчун амали муассир ба майдони набарди воқеӣ в о р и д г а ш т а натавонист.
Сифати амалкарди системаи ягонаи таъмини асосҳои бунёдии маъавиёти миллӣ (ғояҳо, ҷаҳонбиниҳо, арзишҳои миллӣ - таърихӣ) дар доираи талаботи сохти конститсионӣ ба талаботи замон, ҳифзи боэътимоди амнияти миллӣ ба шароити имрӯз ва ояндаи наздик мувофиқ нест.
Дар ин маврид, баробарвазнии таҳдидҳо, тахассусмандии ташкилоту созмонҳо, афроди алоҳидаи муваззаф ба тахрибкорӣ бар зидди арзишҳои сохти конститутсионӣ ва маҷмуи чорабиниҳое, ки давлат барои ҳимояи худ дар сатҳҳои оила, мактаб, донишгоҳ, муҳит, ҷомеа роҳандозӣ кардааст, мувофиқати пурра надоранд.
Ҳодисаҳои нангин ва ҷиноятҳои сангине, ки дар сатҳи байналхалқӣ, ҷуғрофияи берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, махсусан дар се соли ахир бо иштироки шаҳрвандони мо ба вуқуъ пайвастанд, на танҳо ба манзалат ва обрӯи миллати тоҷик иснод оварданд, балки бонги (аломат, ишорат, хабар, огоҳӣ) хатар барои оромӣ, сулҳу субот ва сохти конститутсионӣ гардиданд.
Бузургтарин ангезае, ки муҳтавои ҷаҳонбинии шахсро фаро мегирад, и д е я аст. Душманони давлати миллӣ бо ҳаннотӣ ва суиистифода аз дин, ин амалро тавонистанд роҳандозӣ кунанд. Ҷавонони зиёдро гумроҳ ва ба лашкари сарсупурдаи бозигарони геополитикӣ бар зидди манфиатҳо ва обрӯи миллати хеш сафарбар намоянд.
С и с т е м а и м а ъ р и ф а т и и д е о л о г и и умумимиллии мо, мутаассифона, дар доираи м а ф ҳ у м ҳ о, н а з а р и я ҳ о ва қолабҳо амал мекунад, н а б а р а с о с и и д е я ҳ о.
Маҳз идея аст, ки бо тавони истифодаи он на танҳо ҳадаф ифода ва тафсири амалии худро меёбад, балки барои дигаргун сохтани он ба манфиати ташаббускори амал кӯшиш мекунад.
Идея дар муҳтавои худ роҳу воситаи амалӣ кардани хешро дорад. Он ҳадафи худро сидқан меомӯзад. Вобаста ба он мақсаднок амал мекунад, то ҳолати руҳиву равонии фард ё ашхоси мунтахаб ба мақсадҳо мувофиқ гардонида шавад.
Идея ҳаст, ки сараввал мантиқи давра ба давраи амал фаҳмонида, аниқтараш тавассути он муътақид кунонида мешавад. Таҷрибаи таърихӣ ва муосир ҳамин роҳу усулро тасдиқ мекунад.
Идеяҳое, ки Пешвои муаззами миллат солҳои тӯлонӣ расман эълон медорад ва онҳоро дар таҷрибаи амалӣ исбот менамояд, аз нигоҳи мантиқи илмӣ, ҳақиқатнигорӣ ва воқеъбинӣ мукаммалтарин ва пешқадамтарин ғояи маънавӣ дар масири таърихии рушд, пойдории миллати тоҷик ва давлатдории он мебошанд.
Зарур аст, ки ин идеяҳо коркард ва бо истифода аз принсипҳои таърихӣ, таърихӣ – муқоисавӣ, таърихӣ – типологӣ, таърихӣ – генетикӣ, ки ба мавзуи хештаншиносӣ ва худшиносӣ наздик ҳастанд, дар ҷараёни эҳёи миллати тоҷик бо талабот ва шаклу усулҳои рақобатпазир ва самаранок дар тарбияи омма истифода гарданд.
Нимаи дуюми асри ХIV, замоне ки даврони Эҳё дар Аврупо оғоз гардид, ташаббускорон ва дастандаркорони он зиёиёни эҷодкор, олимон буданд. Онҳо ҳаёти худро зери хатар гузошта, ҳаёти ҳаммиллатҳои худро наҷот бахшиданд.
Чун зиёиён ҳамчун табақаи бузург вориди ин ҳаракат гаштанд, онҳо таваҷҷуҳи ҷомеаро ба худ ҷалб карда тавонистанд. Мардуми одиро муътақид сохтанд, ки ягона роҳи халосӣ аз ғуломӣ, бандагӣ, ақибмондагӣ эҳёи анъанаҳои миллӣ – қадимӣ аст, на он чизе, ки бегонагон ба сари онҳо бор кардаанд. Ва акнун аз он тарзе мехоҳанд, истифода мекунанд.
Мардуми аз лиҳози ирсӣ ҳам ҳушманди Аврупо, тавассути фарҳанги қадима, зина ба зина вориди моҳияти масъала гашта, худро аз таассубу хурофот раҳоӣ бахшиданд.
Истилоҳи Ренессанс (Эҳё)-ро – аз нав таваллуд гаштан, эҳё шудан ва «яке аз бузургтарин давраҳои маданӣ - таърихӣ, нуқтаи гардиши куллӣ дар таърихи Аврупо байни Асрҳои Миёна ва Замони Нав, ки фарҳанги ҷадиди Аврупоро бунёд гузоштааст», ном мебаранд. Ба хотири сипосгузорӣ ба насле, ки миллатро аз ҷоҳилият, аз банди хурофоту таассуб ва торикиву зулмот раҳо кардааст, он давраро ҳамчунон бо ифтихори бузург, бо ҳарфҳои калон «Замони Нави Барвақтӣ» ном ниҳодаанд.
«Барвақтӣ» ном гирифтан тавассути Ҳаракати Эҳё маънои нисбат ба халқҳои дигари дунё, ки то кунун дар банди ҷаҳолат, таассубу хурофоту «каромот»-анд ва ҳамин тариқ, аз ғуломони ҷисмониву маънавӣ, дастнигару корафтодаи дигаронанд, пеш рафтан, пешсаф буданро дар назар дорад.
Тавре хотирнишон гардид, миллатҳо аз рӯи хосиятҳои антропологӣ, физиологӣ, генетикӣ, имконоти ақлонӣ ва руҳиву равонӣ аз ҳамдигар фарқ мекунанд. Аммо чунин сифат хосияти нисбӣ дорад, на мутлақ. Мардум дер ё зуд аз дунболи А қ л, Х и р а д, Ф а р о с а т, таъбиру тадбири наку – гуманизм (истилоҳи Даврони Эҳё), воқеънигарӣ ва одамсолорӣ меравад. Аммо чӣ гуна? Чӣ тавр? Бо кадом фоҷиаҳо ва бурду бохтҳо? Азобу шиканҷаҳо? Аврупо, тавре мебинем, ин корро ҳафтсад сол қабл оғоз кард ва муваффақона анҷом бахшид. Чандин наслҳо, аз ҷумла, мо шоҳиди натиҷаҳои он ҳастем.
Аз рӯи таҳлили кӯтоҳ мебинем, ки миллати тоҷик дар шароити навини таърихӣ, бо таҷрибаи шашҳазорсола, барои муваффақона паси сар кардани Даврони Эҳё, ки оғози он эълом гардид, тамоми шароит – решаҳои тамаддунӣ, бунёди қавии сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, фарҳангӣ, ақлонӣ ва генетикиро дорад. Фақат онро роҳандозии ҳарчи зудтар ва роҳнамоии тахассусмандона бояд.
Фаромӯш намекунем, ки дар мавриди амали нек таърих доимо фурсат, шонси кӯтоҳ мегузорад. Эҳёи миллатро Пешвои муаззами миллат ҳамчун Ҳаракати умумимиллӣ эълон кардааст.
Хулоса
1. Даврони Эҳёи Аврупо (асрҳои XIV –XVI) яке аз бузургтарин воқеаҳои таърихӣ-cиёсӣ ва фарҳангӣ дар ҳаёти инсоният буд. Бидуни чунин гардиши куллӣ, тамаддуни аврупоӣ на танҳо наметавонист ба ҷойгоҳе, ки имрӯз дорад, соҳиб шавад, балки Шарқ ҳам ҳолати аз ин бадтари асримиёнагӣ медошт.
2. Давлатҳои Аврупо тавассути даврони Эҳё ба дастовардҳои бунёдӣ дар соҳаҳои илм, маориф ва фарҳанг ноил гаштанд. Мардумро аз ҷаҳолат раҳо карданд. Бо сохтани давлатҳои миллӣ ҳувияти миллӣ ва тамомияти арзии худро нигоҳ доштанд. Ҳастии шарафмандонаи хешро дар доираи оилаи байналхалқӣ таъмин намуданд.
3. Эҳёгарон ба хулоса омаданд, ки маҳз тарзи тафаккури хурофотӣ, таассубгароёна пайравии номусолиҳатомез ба ҳар гуна ҷараёнҳои динӣ, мазҳабӣ ва фанатизм мардумро ба ифроту тафрит мебарад. Ба ҳамин хотир, мундариҷа ва муҳтавои ҷаҳонбинии мардумро чун масъалаи калидии Эҳёи ҷомеа интихоб намуданд.
4. Қувваҳои ҳаракатдиҳандаи Даврони Эҳёи Аврупо бузургтарин олимон, хирадмандон, суханварон, донишмандон, рассомон, меъморон, муборизон, фидоиёни ватан ва миллати худ буданд. Онҳо қудрату неруи хешро, ки пештар бо сухан ва қалам ифода мекарданд, дар амал санҷиданд. Ба майдонҳо назди мардум рафтанд. Хостанд дониста бошанд: оё метавонанд оммаро аз панҷаи хурофот, ҷаҳолату нодонии асримиёнагӣ раҳо созанд? Муътақид гардонанд, ки ватану миллати онҳо, замини хокӣ ва мардумони одианд. Саҷдагоҳи И н с о н А қ л, Д о н и ш ва Х и р а д и о д а м и с т. Исбот намоянд, ки бо силоҳи Маърифат боварманд кунонидани одам, аз бовар кунонидан бо силоҳ авлотар аст.
5. Сабаби Даврони Эҳё ном кардани ин ҳаракати бузурги таърихӣ аз нав зинда кардан, ҷон бахшидан ба беҳтарин намунаҳои илм ва фарҳанги Юнони Қадим ва Рими Қадим бар хилофи даъвоҳои руҳоният буд, ки тарғиб мекарданд: «оғози фарҳанги ноби одамӣ аз замони зуҳури Исои Масеҳ сарчашма мегирад».
Далелҳои илман асоснок ва қотеонаи зиёиёни эҳёгар, руҳи миллӣ, хештаншиносӣ ва худшиносии миллатҳои Аврупоро баланд кард. Ғурури истиқлолхоҳии ононро неру бахшид. Фикру андешаи аксарияти мардумро дар бораи таърихи воқеии фарҳангу миллатҳояшон тақвият дод.
6. Азбаски дар байни руҳонияти Даврони Эҳёи Аврупо шахсони воқеан таҳсилдида, ташвиқгари ростӣ, масъулиятшиносу худогоҳ, мутафаккиру хирадманд, ҳимоятгари тамаддун ва фарҳанги миллатҳои хеш кам набуданд, намояндагони барҷастаи онон ҳикмати давраи Эҳёро хуб дарк карданд. Ва чунин шиор партофтанд: «Эҳёгарон барои истиқлоли миллати ман мубориза мебаранд. Мо бо онҳоем!».
7. Минбаъд дар ҳар кишвари Аврупо Шӯрои миллии уламои католикӣ ташкил шуд. Шӯро зери назари нухбагон ва мутафаккирони руҳонӣ ҳуҷҷатҳои аслии хутба ва фатвоҳои диниро таҳрир карда, онҳоро бидуни халалдор кардани моҳияташон, ба манфиати рушду пешрафти илму фарҳанг ва технологияи миллатҳои хеш мувофиқ сохтанд.
8. Давраи Эҳё мафҳуми дини миллӣ ва милликунонии динро дар Аврупо асос гузошт.
9. Инқилоби маънавии ҳафт аср қабл, мардуми Аврупоро ба рӯзгор ва сатҳи баланди рушди иқтисодиву иҷтимоии кунунӣ овард. И м р ӯ з м о ш о ҳ и д и о н ҳ а с т е м. Ва бидуни эҳсоси хиҷолат, зарурати муҳокима, расидан ба сабабу омилҳои ин пешрафт, масъулияти худогоҳӣ ва худсозӣ аз онҳо истифода мекунем.
Охирсухан
Ҳар насл (хонда шавад халқ, миллат, давлат, мардум) наметавонад варақи зиндагиро аз саҳифаи нав оғоз кунад. Барои одамони соҳибхирад чунин зарурат ҳам нест. Вобаста ба шароити таърихӣ, анъана, урфу одат, муҳит, замон ва макон истифодаи эҷодкоронаи таҷрибаи мардумони бохиради пешин ва ҳамасрон низ шарти муваффақият ва пешравӣ аст.
Ба ҳамин хотир ба тарзи кӯтоҳ зарурат, сабаб, омилҳо, шароит ва намунаҳои даврони Эҳёи миллии Аврупо ҳамчун мисоли таърихӣ оварда шуданд, ки албатта, навоварӣ нест.
Аммо мо ба ин ҳақ дорем: «Ҳар кашфиёте, ки мансуб ба ақли одамизод аст, дастоварди умумибашарист» (Г. Лебон).
Ба назари мо, муқоисаи вазъи Аврупои асри ХIV ба ҳолати маънавии Тоҷикистони асри ХХI ба хотири хулосабарорӣ, арзёбӣ ва коркарди нақшаи амал тақозои зарурӣ ва ҳаётан муҳим мебошад.
Яке аз намояндагони машҳури миллати немис Артур Шопенгауэр (1788-1860) таъкид мекунад: «Немисҳоро мазаммат мекунанд, ки онҳо бештар ба франсавиҳо ва англисҳо тақлид мекунанд; аммо фаромӯш месозанд, ки ин бисёр кори оқилона аст, ки онҳо ҳамчун миллат карда метавонанд, ба хотири он ки феълан немисҳо бо қувваи худашон кори муфид ва хубро фикр карда бароварда наметавонанд».
Аз лиҳози рушду тараққиёти иқтисодӣ ва дастовардҳои фарҳангӣ, шукр, мо дар хамгашти як кӯчаем. Аммо бо итминони комил гуфта метавон, ки бо ҷаҳонбинии хурофотӣ ва таассубгароии умумӣ, дар асри XXI, бо сипарӣ гаштани ҳафтсад сол баъди даврони Эҳёи Аврупо, мардуми мо гурӯҳ - гурӯҳ намунаҳои сангинтарини маънавиёт, рафтор, таассуб ва хурофоти асримиёнагиро ҳамчун зуҳуроти умумӣ ба намоиш гузошта, дар ин раванд сахт истодагарӣ ва якравӣ мекунанд.
Дар рисола, оиди дар давлатҳои пешқадам мавҷуд будани системаи ягонаи ҳифзи субот ва сохти конститутсионӣ дар мавридҳои буҳронӣ, ки замонати комили амнияти ҷомеаро медиҳад, ишора рафт.
Тамоми системаҳо дар болои коғаз хоҳанд монд, агар хештаншиносӣ, худшиносӣ, ҳувияти миллӣ бар маънавиёти бегонапарастӣ ғолибият пайдо накунад. Агар манзалати Илму Маърифат, Ақлсолориву Хирадгароӣ бар таассубу хурофот ва ҷаҳонбинии асримиёнагӣ, ки тавлидгари ифротгароиву терроризм аст, чира нагардад.
Дар роҳи ҳалли чунин муаммо «Ҳар халқ метавонад ва бояд аз мардумони дигар омӯзад» (Г. Плеханов).
Агар зиёиёни Даврони Эҳёи Аврупо барои аз торикӣ, таассуби асримиёнагӣ, ҷаҳолат, фақирӣ, озод кардани миллатҳои худ бо руҳониёни ватандӯст ва бонангу номус ба тавофуқ расида, ҷонбозиҳо карда, ба мақсад расида бошанд, вақти он аст, ки эҳёи миллати тоҷик ҳам аз ҷониби зиёиён ва андешамандони пешқадам, ки бо ҷаҳонбинии мардум сару кор доранд, ба як ҷабҳаи умумимиллӣ мубаддал гардад.
Барои ҳар нафаре, ки имкон аст, дар масири хатарноки хатои зидди манфиатҳои Ватану миллат қарор гирад, мубориза бояд бурд. Сабабҳои ин ҳолатро ошкор ва дар доираи як системаи коркардшудаи сиёсӣ, фарҳангӣ ва иҷтимоӣ бартараф намуд.
Мардуми Тоҷикистон бояд донанд, ки «шуури миллӣ – шуури ягонаи тақдири таърихӣ аст» (Н. Бердяев). Бештар аз ҳамватанони мо, дигар дар олам касе мисли худи мардуми Тоҷикистон барои субот, амният ва рушди кишвари мо манфиатдор нест.
Тавре дидем, барои Даврони Эҳёи Аврупо ду омили аслӣ истифода шудааст: зиёиён бо руҳонияти миллатпараст (1) ва маводи аслӣ – ҷабҳаи маънавӣ - бозгашт ба илм, адабиёт ва фарҳанги ниёгон (2).
Дар шароити Тоҷикистони муосир ин имконот бамаротиб қавӣ ва неруманд аст.
Хотирнишон гардид, ки аввалан, пешоҳанги Эҳёи миллати тоҷик Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аст, ки аз рӯзи аввали зимоми ҳокимиятро ба даст гирифтан дар ин роҳ собитқадамона, ҷоннисорона, қаҳрамонона мубориза мебарад. Ин далели таърихӣ аст.
Дуюм, агар миллатҳои Аврупо фақат ба захираҳои маънавии Юнони Қадим ва Рими Қадим такя карда бошанд, миллати тоҷик дар ин маврид, боигарии нақди сиёсӣ-таърихӣ ва тамаддунӣ бо сулолаҳои Ҳахоманишиҳо, Сосониён ва Сомониён дорад.
Сеюм, бойтарин дастовардҳои фарҳангӣ ва адабиёти ҷаҳонӣ, яъне ганҷина ва хамосаҳои саромадони адабиёт, илм ва фарҳанг - Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ, Абулқосими Фирдавсӣ, Абӯалӣ ибни Сино, Умари Хайём, Носири Хусрави Қубодиёнӣ, Саъдии Шерозӣ, Ҳофизи Шерозӣ, Ҷалолиддини Балхӣ, Камоли Хуҷандӣ, Аҳмади Дониш, Садриддин Айнӣ ва офаридаҳои ҷаҳоншумули даҳҳо нобиғагони дигари миллати тоҷик дар ихтиёри зиёиён, мутафаккирон, дастандаркорони соҳаи маънавиёти миллӣ қарор доранд.
Инҳо бунёд, хазина, сарчашма ва силоҳи бузурги маънавӣ ҳастанд барои муваффақ гаштан ба амали ҳаётан муҳим – наҷот бахшидани насли имрӯза аз доми ҷаҳолат, торикӣ, таассуб, хурофот, ифротгароӣ, терроризм ва фоҷиаи навбатии умумимиллӣ.
Агар ҳамасрони ҳушманди мо аз уҳдаи ин вазифаи таърихӣ бароянд, ояндагон баъди ҳафтсад сол ҳам ному фидокории равандагони роҳи Эҳёи миллатро дар ин шароити наздик ба хурофоти асримиёнагӣ фаромӯш нахоҳанд кард.
Даврони Эҳёи миллати тоҷик ниёз бо кӯшишҳои бесобиқа, ғайримуқаррарӣ, ҳадафманд ва муҳимтар аз ҳама, содиқона дорад.
Бо дарназардошти вазъи геополитикии олам, минтақа ва равандҳои дохилӣ дар ин амали ҳаётан муҳим набояд лаҳзае таваққуф кард.
С. Ятимов, профессор
Рӯзномаи «Ҷумҳурият», №171(24 782), аз 24.08.2023
Информация к новости
  • Просмотров: 2983
  • Автор: admin
  • Дата: 25-08-2023, 15:41
25-08-2023, 15:41

(Қисми 1) ЭҲЁИ МИЛЛАТ – БАҚОИ ДАВЛАТ

Категория: Хабар

Муқаддима
Зуҳури инсон дар табиат падидаи фавқулода ва истисноист. Зеро он ягона мавҷудоти соҳибшуур мебошад, ки чунин афзалиятро тавассути забон ва амали мувофиқ ба муҳтавои майнаи хеш, мақсаднок, бо дарназардошти оқибати кирдори содиркардааш ва дарки фаҳми натиҷаи он ба намоиш мегузорад.
Таъйиноти мантиқӣ ва моҳиятии фарди бохирад, таҳаввул ва такомули муҳиту ашё ба манфиати таъмини амният, офият, рушд ва пешрафти ҷомеа аст. Чунин талабот дар раҳи рост ва ба тарзи одӣ ба вуҷуд наомадааст. Он натиҷаи мураккабтарин ҷараёнҳои диалектикиест, ки ҳамчун маҳсули ҳазорсолаҳо дар шакли имрӯза муаррифӣ мегарданд.
Таърихи инсоният, дар маҷмуъ, таърихи сулҳ нест. Таърихи ҷангу мубориза ва низоъҳо аст, ки ҳамчун шакли сиёсат ҳамсафари ҳаёти одамон мебошад.
Сабаби аслии чунин вазъи тезутунди, мутаассифона, устувор ва поянда дар давоми асрҳо он аст, ки мардуми олам бо ҳам, асосан, ба як забон гап мезананд. Онро забони манфиат мегӯянд.
Маҳз аз рӯйи ҳамин «забон», одамон ба гурӯҳҳо, ҳизбҳо, синфҳо, ҳукуматҳо, давлатҳо, ахиран созмонҳо, блокҳо ва гурӯҳи давлатҳо ҷудо мешаванд.
Мавзуи рисолаи моро кӯшиши таҳлил ва арзёбии нақши давлат (1) дар доираи таҳаввулоти таърихӣ ва муосир дар масъалаи ҷаҳонбинӣ (2) бо назардошти категорияи манфиат (3) дар бар мегирад.
Давлат ва масъалаҳои ҷаҳонбинӣ
Ба таъсиси давлат вақте зарурат пайдо мешавад, ки ниёзҳои ҷомеа барои низоми муайяни идоракунӣ ба хотири таъмини амният, рушди пойдори иқтисодӣ ва иҷтимоӣ ба тарзи муташаккил ва моҳиятан аломатҳои устувори қонунмандӣ мегиранд. Вазифаи асосии давлат таъмин намудани зиндагии осоиштаи ҷомеа дар асоси дифферентсиатсия, тақсимоти салоҳият, таъини меъёрҳои ҳуқуқ ва вазифаҳо мебошад.
Истилоҳоти давлат ва истиқлол ҳамчун зуҳуроти сиёсӣ тавъам ва аз ҳам ҷудонопазир мебошанд.
Худи «давлат» мафҳуми воқеӣ, объективӣ ва илмӣ аст. Дар фазо ва вақт ба сифати организми зинда ҳузур мекунад. Хосияти яклухтӣ, мухторӣ ва озодманишӣ дорад. Аммо чунин тарзи мавҷудият, ҳамзамон, аз чанд омили ҳаётан муҳим вобаста аст. Бо инкор кардан, зери шубҳа гузоштан, рахна ворид намудан ба яке аз онҳо система, сохтор ва функсияҳои давлат, дар умум, фалаҷ мегарданд. Ва оқибат худи он чун организми мураккаби ҷомеа рӯ ба шикаст меорад.
Яке аз ин ҷанбаҳо муҳтаво ва сохтори ҷаҳонбинии мардуми кишвар мебошад. Он ҷабҳаи мураккаб, нозук ва осебпазири давлатдорӣ аст.
Дар доираи муҳтавои шуур, ҷаҳонбинии сиёсӣ шакли фаҳмидан, дарк кардан, аз лиҳози маънавӣ ворид гаштан ба арзишҳои муассисаи сиёсии ҳукмрони ҷомеа, ба тарзи амалӣ, руҳӣ аз худ кардани моҳияти идораи давлат аст.
Ҷаҳонбинии сиёсӣ воситаи дарки ҳақиқати ҳаётии давлатдорӣ, ташаккули муносибати шаҳрванд ба сохти сиёсӣ тавассути арзишҳои бунёдии он, муҳимтарин воситаи ба танзим даровардани муҳтавои алоқамандии давлат ва ҷомеа дар доираи ҳуқуқ ва вазифаҳои якдигар мебошад.
Мувофиқати муҳтавои ҷаҳонбинии омма ба сохти давлатдорӣ ҳамчун замонати бардавомӣ, устувории сиёсӣ ва итминони аҳолии мамлакат, кишварҳои минтақа ва ҷаҳон нисбат ба пешгӯӣ ва ояндасозии маҷмуи муносибатҳо дар қаламрави давлат ба ҳисоб гирифта мешавад.
Сохти идораи давлати миллӣ, ки маҳз ба хотири он кишвар номниҳод гаштааст, натиҷаи изҳори озоди иродаи халқ эътироф шудааст, бо кулли имконот ҳуқуқ ва уҳдадории интихоб, коркард, пуштибонӣ ва пешбурди ҷаҳонбинии мувофиқ ба низоми конститутсиониро дорад. Хунукназарӣ, духӯрагӣ, саҳлнигарӣ дар мавриди муайянкунандагӣ, ҳимоя ва амалкарди ҷаҳонбинии сиёсӣ, маънои ба буҳрон ворид кардани давлат ва зери суол бурдани онро дар назар дорад. Таҷрибаи байналхалқӣ ҳам ҳамин хулосаро исбот мекунад.
Дарки воқеии манфиат
Ҷаҳонбинии миллӣ дар давлати миллӣ ягона мафҳуми заминӣ, воқеӣ, материалӣ ва арзишманд аст. Муҳтавои онро миллат, давлатдории миллӣ ва сиёсати амалӣ дар доираи меъёрҳои конститутсионӣ муайян мекунанд. Дар маркази баҳси маънавиёти миллӣ ҳам манфиат меистад.
Ҳангоми муҳокимаронӣ дар масъалаи баҳси манфиатҳо он нукта муҳим аст, ки кадом гурӯҳ чӣ гуна арзишҳоро ҳимоя мекунад. Ва ин арзишҳо манфиати кадом табақа, гурӯҳҳои иҷтимоиро дар назар доранд ва ташвиқу тарғиб менамоянд. Агар давлат бо номи миллат арзи вуҷуд дошта бошад, дар маҷмуъ, муҳтаво ва мундариҷаи ҷаҳонбинии мардум чанд ҳиссаи манфиатҳои миллӣ (хештаншиносӣ ва худшиносии миллӣ, эҳсоси садоқат ба Ватани аҷдодӣ ва ҳимоят аз он, тамаддун ва фарҳанги миллӣ, анъана, урфу одат ва расму русуми миллӣ)-ро ифода мекунад?
Ин мафҳуми калидиро гурӯҳҳо, табақаҳои сиёсӣ, алалхусус, пешоҳангони хурофоту таассуб чӣ тавр асоснок мекунанд?
Ба хотири воқеъбинӣ, истиснои раҳгумиву ғафлатзадагӣ ва ояндабинӣ бояд донист, ки таносуби ҷаҳонбинии миллӣ ва дар муқобили он дидгоҳи таассубу хурофот ва эҳсоси бегонапарастӣ дар ҷомеаи имрӯза чӣ гуна аст?
Ва агар дониста бошем, номутаносибии ҷаҳонбиниро бар зарари меъёрҳои конститутсионӣ сабаб чист? Ва чӣ бояд кард?
Мутаассифона, таҷрибаи таърихии мардуми олам нишон медиҳад, ки инсонҳо на танҳо аз лиҳози антропологӣ ва генетикиву физиологӣ, балки аз ҷиҳати руҳию равонӣ, дараҷа, сифат ва умқи фикрронӣ, дар муносибат бо имкони дарки воқеияти ҳастӣ аз ҳам фарқ мекунанд.
Аммо донишандӯзӣ, маърифатнокӣ, кӯшиши донистани ҳақиқати олам, баҳрагирии муқоисавӣ аз таҷрибаи рӯзгор, омилҳои тарбиявӣ метавонад тасаввуроти табақаҳои гуногуни ҷомеаро ба шинохти баробарвазни раванд ва оқибати вазъ наздик кунад.
Маълум аст, ки решаи калимаи манфиат «нафъ» (фоида) аст. Дар адабиёти сиёсӣ ин мафҳум тавассути сухани лотинии «interest» ифода мегардад. Тарҷумаи таҳтуллафзии он «муҳим», «зарур» буданро мефаҳмонад. «Интерес» ифодакунандаи истилоҳи «иқтисодӣ», «арзишӣ» аст. Чизе, ки маънии ҳамсанги молӣ, моддӣ дорад, дар назар дошта мешавад.
Таҳлили тамоми рӯйдодҳои таърихӣ шаҳодат медиҳад, ки аз одӣ то мураккаб – кӯшишҳои афрод, гурӯҳҳо, ҳаракатҳо, ҳизбҳо, синфҳо, давлатҳо қатъиян дар доираи м а н ф и а т амалӣ карда мешаванд. Дар маркази дарки ҳамин гуна манфиатҳо, сарфи назар аз шакли тафсир ва муаррифии онҳо, тавре хотирнишон шуд, арзишҳои моддӣ, материалӣ, иқтисодӣ, яъне фоида меистанд. Дар ин маврид, фарзияи дигар вуҷуд надорад. Дошта ҳам наметавонад. Масалан, агар бар ивази дуои мулло, дуои хубтар аз он ба ӯ дода шавад, шубҳаовар аст, ки шахси руҳонӣ аз ин амал қаноатманд гардад.
Ҳамин тариқ, дар доираи муносиботи сиёсӣ «манфиат» гуфта, маҷмуи воқеияти реалӣ - ашёи моддӣ, арзишманд, назария, таҷрибаи сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, динӣ ва фарҳангиро меноманд, ки ахиран, ба субот, рушди иқтисодӣ ва имконоти мудофиавии кишвар дар сатҳи миллӣ, минтақавӣ ва ҷаҳонӣ мусоидат мекунанд.
Аз ин лиҳоз, эътиқод, тасаввур, хаёлот, орзуву ормони ғайриилмӣ, таассуб, хурофот, фанатизм, дилбастагӣ ба мавҳумот ва абстраксия наметавонанд ҷойгоҳи манфиатро иваз кунанд.
Дар доираи фаҳми категорияи м а н ф и а т ҳар қадар дур рафтан, фосила гирифтан аз арзишҳои иқтисодӣ, модӣ, молӣ, материалӣ, заминӣ, ҳамон қадар маънои наздик шудан ба камхирадӣ, таассуб, раҳгумзадагӣ, дурӯғ ва фиребро дорад.
Бо чунин каромоти ҷаҳонбинии кӯркӯрона, ки гӯё метавонад ҷомеа ё ҳадди ақал як фардро хушбахт кунад, аз эътиқодмандони одӣ, сода, қаторӣ, гумроҳ сар карда то террористони худкуш, ба завқи чашидани «шаҳди шаҳодат» бовар мекунанд.
Шахси соҳибмаърифат ва боандеша ин ақидаҳоро ботил мешуморад.
Аммо «ба нохун роҳ дар хоро буридан, фурӯ рафтан ба оташдон нагунсор басе осонтар» аз бозсозӣ ва дигаргун сохтани шуури онҳоест, ки гирифтори ҳамин тарзи ҷаҳонбинии устуравӣ (мифологӣ) ва бедалел ҳастанд.
Ана, ҳамин аст дастоварди бузурги воқеӣ ва таърихии ононе, ки мехостанд ва мехоҳанд мардуми мусулмонро як умр ғулом, дастнигар, мутеъ, ҷоҳил, вобаста ва олоти муборизаи худӣ дар муқобили худиҳо, завқманди рехтани хуни якдигар бинанд. Аз дур мусулмононро наззора ва идора кунанд. Боз бо истифодаи маводи зинда бо номи одам дар масири идораи олам барномаҳои дигар омода созанд. Манфиатҳои навбатӣ ва беохири худро думбол кунанд.
Муваффақияти дуюм ва дастоварди ниҳоят хатарноки душманони мо иборат аз он аст, ки таассуб, хурофот, фанатизми динӣ – мазҳабӣ, эҳсоси Тоҷик будан, Тоҷикият, эҳтиром, муҳаббат ва садоқатро ба мафҳуми Миллат, Ватан ва Ватандорӣ нобуд месозад. Ба сифр мубаддал мегардонад. Ҳамчун лашкари бепул дасти ифротгароён, террористонро аз ҳисоби фарзандони ҳамин миллат, дар муқобили ҳарими муқаддаси бунёди давлатсозӣ, давлатдории миллӣ, марзу бум ва суботи он боз мекунад.
Аз ин намунаҳо дар мисолҳои таърихӣ ва давраи муосири воқеии Тоҷикистон ва кишвари ҳамсояи он ҳазоронанд.
Аз ин лиҳоз, дарки м а н ф и а т, аз ҷумла, манофеи миллӣ муҳимтарин вазифаи маорифи саросарии кишвар, воситаи моил намудани омма ба арзишҳои тамаддунӣ, сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, фарҳангӣ, маънавӣ ва ба ин восита пешгирӣ кардани бархӯрди омма бо хатари эҳтимолии фоҷиаи умумимиллӣ мебошад.
Фосила гирифтан аз арзишҳои миллӣ, саҷда овардан ба хурофот ва фарҳанги бегона ҳамчун натиҷа раванди босуръати рӯз то рӯз ифротишавии ҷомеа, ҷилвагар шудани номи намояндагони миллат дар ҳар кунҷу канори дунё дар алоқамандӣ бо кирдорҳои террористӣ ва экстремистӣ обрӯ ва манзалати миллатро дар назди оламиён шадидан коста мегардонад. Самтгирии наврасону ҷавононро ҷониби ҷодаи шикасти манзалат ва маънавиёти миллӣ меафзояд. Пояҳои давлати миллиро ноустувор месозад. Ояндаи давлатдории миллӣ ва сулҳу суботи кишварро зери суол мебарад.
Эътимоднокии субот
Барои ояндабинии системаҳои сиёсӣ ва ҷамъиятӣ дар давлатҳои ба мо маълум, сохтор, меъёр ва мафҳумҳое истифода мешаванд, ки сифатҳои устувории сохти конститутсиониро дар л а ҳ з а ҳ о и б у ҳ р о н ӣ назорат мекунанд, ба инобат мегиранд ва ба он кафолат медиҳанд.
Аз сӯйи дигар давлати мо дар оилаи бузурги халқҳо зиндагӣ мекунад. Ва ҳаёти он аз системаи ягонаи амнияти байналхалқӣ низ вобастагӣ дорад. Аммо афсӯс, ки «ин аҷуза арӯси ҳазор домод аст» (Ҳофиз).
Ҳамчунон, «таҷриба ва таърих меомӯзад, ки халқҳо ва ҳукуматҳо ягон вақт, ягон чизро аз таърих наомӯхтаанд ва тибқи намунаҳое, ки бояд аз он сабақ мегирифтанд, амал накардаанд». (Гегель за 90 минут. – М.: Изд. «Астрель». 2003. – С. 60).
Идомаи ҳолати устувори фоҷиабарангезии тақдири умумибашариро сабаб ҳамин аст.
Дар ҳама давру замон масъулияти таъмини системаи амният ва суботи ҷомеа бар дӯши давлат аст. Онро ҳамчун организми ягонаи зиндаи миллат дар фазо ва вақт донистан мумкин аст. Гузашта аз ин, дар маҷмуи ягонаи созмонҳои байналхалқии минтақавӣ ва универсалӣ субъекти дигаре, ки кафолати оромӣ ва осудагии як давлати дигарро диҳад, вуҷуд надорад.
Маҳз ба ҳамин хотир, барои таъмини эътимодбахши суботи ҷомеа механизмҳои мураккаби сиёсӣ, иқтисодӣ, амниятӣ, идеологии дохилидавлатие бояд амал кунанд, ки замонати худро дар лаҳзаҳои фавқулодаи дохилӣ ва берунӣ барои таъмини амнияти давлат устуворона нишон диҳанд.
Намунаи таърихии Эҳёи миллӣ
Чун тамоми рӯйдодҳои олам маҳсули амали мақсадноки Инсонанд, бознигарӣ ва беҳбуд бахшидани ҳаёти Одам, муттасил комил гардонидани дониш, хирад ва фаросати ӯ муҳимтарин вазифаи мардуми солимфикр мебошад.
Барои хосияти устувор бахшидан ба идораи давлат ва сохти давлатдорӣ, миллатҳои пешқадам ва ҳушманди олам аз худ намунаи рафторҳои сиёсӣ, иҷтимоӣ ва илмиву фарҳангӣ нишон додаанд. Ин таҷриба лоиқи пажӯҳиш, омӯзиш, арзёбӣ ва пайравӣ аст.
Яке аз чунин гардишҳои бузурги Дунёи Куҳан, Даврони Эҳё мебошад.
Аврупо бо ин бузургӣ Даврони Эҳёи худро ҳафтсад сол (!) қабл, дар нимаи дуюми асри ХIV оғоз кард.
Мақсади аслии ин таҳаввулот ба замон, талабот, ниёзҳои рӯзафзуни иқтисодӣ ва иҷтимоии инсон мувофиқ кунонидани ҷаҳонбинӣ - ҳолати руҳӣ, равонӣ, ахлоқӣ, маданӣ ва маънавии ҷомеа тавассути инқилоб дар соҳаи маориф, илму техника, фарҳанг ва маданият ба ҳисоб мерафт.
Эҳёи миллии Аврупоро сабаб он буд, ки аз замони салтанати Масеҳият – дини насронӣ, наздик ба якуним ҳазор сол мегузашт. Талаботи иқтисодӣ ва иҷтимоии мардум хостори таҳаввулот ва пешравӣ буданд. Ин ниёзмандиҳо ба манфиати руҳониён, калисо созгор намеомад. Дар шароити Ақлсолорӣ, Хирадгароӣ, Тақдирнописандӣ, пешрафти илму техника, Хештаншиносӣ ва Худшиносии миллии мардум, ки ба ҷаҳонбинӣ ва тарзи тафсири ҳодисаҳои табиат, ҷамъият ва тафаккури руҳоният комилан мувофиқат намекард, ин тоифа обрӯ, нуфуз, оқибат ҳукумат - манфиати худро аз даст медод.
Тарзе хотирнишон гардид, низоми динӣ, ки якуним ҳазор сол қабл тавлид ва тавассути ҷангҳои салибӣ устувор шуда буд, бо гузашти асрҳо, бо таҳаввулот ва талаботи зиндагии нав дар тазод ва низои воқеӣ ворид гашт. Натиҷаи ин гуна нофаҳмиҳо байни руҳонияти мусаллаҳ бо ҷаҳонбинии ба муддати садсолаҳо ақибмонда ва зиёиён, мардуми тараққихоҳ, воқеънигар ва навовар бо қатлу куштор ва террори охириҳо анҷом меёфт.
Аз лиҳози дигар, синфи соҳибтафаккур ва барои тақдири таърихии миллати хеш эҳсоси масъулиятдоштаи Аврупо ҳолати рукуд, тангу тори хурофотии асримиёнагиро барои инсонҳо як навъ зиндони яхбастаи иртиҷоии бадбахтиҳои мардумӣ, замони тантанаи ҷаҳолат, нодонӣ ва навъи ваҳшоният номида, ин асрҳоро сифр, танаффуси хафақоновар дар тӯли ҳаёти бебозгашти инсонҳо, инкори зиндагӣ ва ситамгарӣ ном бурданд. Хостанд ба ақибмондагӣ ва ҳолати ба бунбаст гирифторшудаи афкор ва аъмоли ҷомеа д о д г у с т а р и и х и р а д м а н д о н а намоянд. Ба он хотима бахшанд. Фаҳмиш, дарк, назария ва амалияеро, ки бо истилоҳи ба ном «ҳаёти асримиёнагӣ» машҳур буд, ба шикасту нобудӣ расонанд. Ҳамин тариқ, нақши таърихии хеш - пешсаф ва равшангари тақдири мардумӣ буданро исбот намоянд.
Тавре маълум аст, равияи Эҳё зиёда аз ду асрро дар бар гирифт. Дар ин давра дар тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷомеа инқилоби маънавӣ ба вуқӯъ пайваст: ба ҷараёнҳои тафаккури ифротии динӣ, ваҳшатгароӣ, хурофотпарастӣ хотима дода шуд (1); раванди авҷ гирифтани гароиши оммаи мардум ба зулмоти асримиёнагӣ – илмситезии хушунатомез қатъ гардид (2); дар илмҳои табиатшиносӣ ва технология, фалсафа, педагогика ва маориф, санъати меъморӣ, архитектура, театр ва мусиқӣ дигаргуниҳои бунёдӣ роҳандозӣ шуданд(3).
Таърихнигорони Ғарб ин таҳаввулотро н у қ т а г у з о р ӣ ба ҳаёти а с р и м и ё н а г ӣ ва оғози давраи нави ҳаёти Дунёи Куҳан ном мебаранд.
Истифодаи истилоҳи «Эҳё», албатта, ба моҳияти кулли ҳодисаҳое, ки ҷомеаи Аврупоро фаро мегирифтанд, мувофиқати пурра надошт. Аммо мақсад аз чунин ном гирифтани ҳаракат, кӯшиши пайдо кардани нуқтаи такягоҳи таърихӣ – маънавӣ ба ҳисоб мерафт. Зарур буд, ки як заминаи устувори бунёдӣ интихоб ва эълон гардад, то барои хоссу ом ангезаҳои ҷунбиши навсозии зиддихурофотӣ асоснок ва фаҳмо бошад.
Баъдан таърих исбот кард, ки чунин тарзи интихоби шаклгирии ҳаракат барои эҳёи миллӣ беҳтарин воситаи сулҳомези мубориза барои расидан ба мақсади ниҳоӣ, рушду тараққии мамлакатҳои Аврупо буд. Ба тарзи дигар, даврони Эҳё замони шикасти зиндагии, тарзе ки худи ташаббускорони ин маъракаи бузурги азнавсозии олам ном мебурданд, «ваҳшонияти асримиёнагӣ» ва оғози даврони ҳаёти нав маҳсуб гардид.
Аз нигоҳи илмӣ, даврони Эҳё зарурати таърихии нобуд сохтани қолаби куҳна, озод кардани майнаи аз таъсири хурофот шахшудамонда ва ба хатари барои ҷомеа марговар мубаддалгаштаи таассуб, маърифатситезии «аксарият» дар қиболи «ақаллият»-и озодандеш буд.
Чун олимони Даврони Эҳё аз мардуми ҳушманди замони худ буданд ва масъулияти ба дӯши онҳо гузошташударо хуб эҳсос мекарданд, инқилоби хешро аз ҷодаи илм, маориф, адабиёту санъат, аз «тарҳи нав дарандохтан» дар ҷаҳонбинии мардум оғоз карданд.
Зиёиёни эҳёгари воқеан р ӯ и н т а н ва с о з а н д а муътақид буданд, ки маҷмуи ҷаҳонбиниҳои пешрафтаи башарӣ доир ба олам, одам, табиат ва умуман ҳастӣ қудрати ифодаи ҷанбаҳои моҳиятии тарзи зисти инсонро доранд. Гузашта аз ин, ин донишҳо воситаи тағйири сифатии воқеияти зиндагӣ мебошанд.
Ташаббускорони Даврони Эҳё ҳамчунон хуб дарк мекарданд, барои ҷомеае, ки пешрафти иқтисодиёт ва дараҷаи тараққии ҳаёти иҷтимоии он ниёз ба таҳаввулоти инқилобӣ дорад, сохтор, муҳтаво ва сифати ҷаҳонбинии омма нисбат ба механизм ва мантиқи рушди иҷтимоӣ, мебояд дар таносуби пурра бошад.
Ҳамзамон бо ин, эҳёгарон ба хулоса омаданд, ки бидуни сохтани давлати миллӣ, ки манфиатҳои заминии миллат ва давлатро таъмин карда тавонад, ташкили зиндагии шарафмандонаи ҷомеа ғайриимкон аст.
Худи истилоҳи «миллат» ва «давлати миллӣ» аз лиҳози мантиқ мафҳумҳои илмӣ, дунявӣ, воқеӣ, тараққиниҳод ва заминӣ ҳастанд. Мустақилияти сиёсӣ, рушд ва пешрафтро дар доираи манфиатҳои миллат дар назар доранд.
Яъне мафҳумҳои рушд ва зиндагии шоиста бо моҳияти давлати миллӣ тавъаманд. Дар он ҷаҳонбинии сиёсӣ, бадеӣ, фарҳангӣ ва динӣ ба манфиати миллат хизмат мекунад. Дар роҳи инкишофи устувори миллӣ якдигарро пурра мегардонад. Кумак менамояд.
Саромадони Даврони Эҳё таъкид мекарданд, ки тараққиёт ва суботи ҷомеа наметавонад бидуни ҷаҳонбинӣ, маънавиёти сиёсии илман асоснокгардида ва дар таҷриба санҷидашуда, пешрав, пешсаф ва баранда бошад.
Онҳо масъалагузорӣ мекарданд, ки давлати миллӣ ба маҷмуи ҷаҳонбиниҳои илман асосноккардашуда, ки талаботи тамоюли воқеии иҷтимоиро қонеъ карда тавонад, зарурати шадид дорад. Ва муҳимтар аз ҳама, ин ҷаҳонбинӣ дар муқобили тамоми равияҳои мафкуравии иртиҷоӣ ва хурофотие, ки пеши роҳи мақсадҳои бунёдии давлати бо ном ва ба хотири миллат асосёфтаро мегиранд, истодагарӣ намояд.
Албатта, масъалаи марказии Даврони Эҳёи миллӣ масъалаи мафкураи динӣ буд. Зеро дин қисми таркибии ҷаҳонбинии халқу миллатҳо маҳсуб мегардид. Аммо Эҳёгарон дарк намуданд, ки танҳо аз дастҳо сӯи осмон ва саҷда кардан ба Папаи Рим масъалаи истиқлоли миллат ва рушду тараққии давлат ҳаллу фасл намешавад. Барои ҳамин, дар Даврони Эҳё истилоҳи гуманизм (аз калимаи лотинӣ - одамӣ, инсонӣ) ҳамчун мафҳуми ифодакунандаи манфиати ягона мавҷуди бошуур, соҳиби ақлу заковат ва илму маърифати олам – одам истифода мешуд.
Маҳз дар ҳамин давра, з и ё и ё н и бозпаснигари ояндабин дар бораи фош кардани муқаддасоту саҷдагоҳҳои бидуни эътимоди маънавӣ ва таърихӣ, ки хурофотпарастон барои нигаҳдории обрӯи сохта, манзалат ва таъсири худ асрҳо боз фикр карда бароварда, аз «ҳисоб»-и онҳо рӯзгузаронии худро таъмин мекарданд, бо истифода аз абзори нарм - тавассути имконоти а д а б и ё т у с а н ъ а т ва фарҳанг ифшо намуда, ба ивази он с а н ъ а т и в о қ е и и м и л л ӣ, маҳсули Ақл ва дидгоҳи одамиро ба намоиш гузоштанд. Бепоягии урфу одат ва анъанаҳои бофтабаровардаи хурофотпарастонро мавриди ошкорбаёнии мубоҳисавӣ қарор дода, зарурати сарфи назар кардан аз онҳоро ба оммаи мардум фаҳмониданд.
Баъдан, бо гузашти солҳо, олимони машҳури асрҳои XVIII – XIX - и Аврупо хизматҳои ҳаётбахш ва таърихии зиёиён, баёнгарони азамати руҳ ва халлоқияти тавонои Даврони Эҳёро бо сипоси зиёд ёдовар шуда, гаштаву баргашта таъкид намуданд: «Дар назди Ғарби ба шигифтафтода, ҷаҳони нав кушода шуд – Юнони Қадим. Дар пеши образҳои шуълапоши он арвоҳҳои асримиёнагӣ аз байн рафтанд. Гӯё ки аз нав сайёраи Замин кашф шуда бошад, ба ҳукумати руҳонии калисо шикаст ворид гардид..., ин бузургтарин инқилоби тараққихоҳӣ дар тӯли ҳаёти инсонӣ, дар кулли давраҳои азсаргузаронидаи одамӣ буд, ки ниёз ба мутафаккирони бузург дошт ва шароит фароҳам оварда шуд чунин нобиғаҳои илму маърифат тавлид шаванд, ки аз лиҳози қудрат кӯҳсутуне бошанд бо хислатҳои бузурги донишҳои ҳамагонии ҷаҳоншиносӣ ва хиради фарогир» (Диалектикаи табиат. – М.: 1950. – С. 3-4).
Даврони Эҳё ба мафҳумҳои воқеӣ ва сиёсии Забон, Миллат, Ватан ва ватандорӣ асос гузошт. Руҳи мардум ба манфиатҳои заминӣ, марзу бум, рушду тараққии сарзамини аҷдодӣ мутаваҷҷеҳ гардид. Юғи бегонапарастӣ, саҷда овардан ба муқаддасоти ғайримиллӣ, космополитикӣ аз гардани мардуми авом бардошта шуд. Акнун ҳар намояндаи миллатҳои аврупоӣ аз кишвари худ, аз миллати худ, аз қаҳрамонҳои миллии худ ифтихор мекард. Маҳз онҳоро тараннум менамуд. Барои наслҳо ҳамчун намунаи рафтор ташвиқу тарғиб мекард.
Беҳтарин натиҷаи Даврони Эҳё эҳсос ва тамоюли бузурги омма ҳамчун миллатҳои зери таъсири сиёсат, адабиёт, фарҳанг ва маданияти миллӣ ташаккулёфта, ба таъсиси давлат ва ҳукуматҳои пурқувват барои ҳифзи манфиатҳои миллӣ буд.
Маҳз ин ҳиссиёт дар баробари олимон ва ихтироъкорони бузург, ки барои иқтидори иқтисодӣ ва мудофиавии давлатҳои миллӣ кор мекарданд, наслҳои нави давлатмардон ва сиёсатмадоронро рӯйи саҳна овард. Онҳо бо тамоми неру ва бо такя ба илм барои эҳёи ватани воқеӣ, на ормонӣ ва космополитикӣ, бо ҳисси Хештаншиносӣ ва Худшиносии миллӣ шурӯъ карданд...............
С. Ятимов, профессор
Рӯзномаи «Ҷумҳурият», №171(24 782), аз 24.08.2023
Информация к новости
  • Просмотров: 431
  • Автор: admin
  • Дата: 2-08-2023, 16:22
2-08-2023, 16:22

Ҷавононро гумроҳӣ ба ифротгароӣ мебарад

Категория: Хабар

Аз рӯи нишондоди оморӣ, ҷавонони то 30-сола қариб 70% аҳолии Тоҷикистонро ташкил медиҳанд. Ба ин хотир, вақте мегӯем, “ҷомеа”, асосан ҷавононро дар назар дорем ва вақте “мушкилоти ҷавонон” мегӯем, пеш аз ҳама, мушкилоти тамоми ҷомеаи Тоҷикистон дар назар аст.

Гуфта мешавад, имрӯзҳо ба ҳисоби миёна беш аз 80%-и таркиби гуруҳҳои ифротиро ҷавонон ташкил медиҳанд ва бо дарназардошти рушди технологияи муосир ва осебпазир гардидани фазои иттилоотӣ, беш аз 90%-и ҷавонон ҳадафи ҷалби эҳтимолӣ ба гуруҳҳои ифротӣ қарор гирифтаанд. Ин, воқеан, рақами нигаронкунанда ва ташвишовар барои ҷомеаи ҷаҳонӣ аст.

Албатта, мавқеи коршиносон нисбат ба омилҳо ва сабабҳои гаравидани ҷавонон ба гуруҳҳои ифротӣ гуногун мебошад. Аз маъмултарин сабабҳои матраҳ дар муҳокимаи коршиносони дохилӣ ва хориҷӣ ҷиҳати ба суръати тез ҷалб гардидани ҷавонон ба гуруҳҳои ифротӣ инҳо мебошанд:

— бекорӣ;

— камбизоатӣ ва мушкилоти молӣ;

— саводи казоии динӣ ва дунявӣ надоштани як қишри муайяни ҷомеа;

— дур мондани насли хурдсол аз таълиму тарбия;

— ноустувории оилаҳо;

— бетарафии фаъолони ҷомеа;

— фаъолияти сусти муассисаҳои иҷтимоӣ, фарҳангӣ ва маърифатӣ…

Албатта, бекорӣ, камбизоатӣ ва мушкилоти молӣ аз ҷумлаи омилҳои ибтидоӣ буда, наметавонандба унвони омили асосӣ истифода шаванд. Масалан, метавон аз тамоми дунё чандин мисолҳо овард, ки аксари нафарони ба гуруҳҳои ифротӣ пайваста аз лиҳози бекорӣ, камбизоатӣ ва мушкилоти молӣ камбудӣ надоштанд. Нафароне ҳам, ки ба ин омилҳо ба гуруҳҳои ифротӣ пайвастаанд, бешак, ба онҳо омилҳои минбаъда таъсири асосиро гузоштааст. Вагарна, ба ҳеҷ ваҷҳ он гуруҳҳои ифротӣ барои эшон шароити беҳтару хубтари зиндагӣ пешниҳод карда наметавонанд. Баръакс, эшонро ба сӯи ранҷ ва маргу бадбахтӣ тела медиҳанд.

Вобаста ба ин масъала нахуст як нуктаро мебояд ба инобат гирифт, ки пайдоиши гуруҳҳои ифротӣ бештар аз рақобатҳои идеологӣ ва бархӯрди манфиатҳои сиёсиву геополитикии қувваҳои муайян сарчашма мегиранд. Дар ин рақобатҳо аз ҳама бештар диққат ба нуқтаи ҳассостарини эътиқоди омма, яъне бовариҳои динии он мутамарказ шудааст ва ин яке аз роҳҳои осони тафриқа андохтан байни ҷомеа мебошад.

Яке аз сабабҳои гароиши ҷавонон ба ҳизбу ҳаракатҳои ифротӣ дурии ҷавонон аз фарҳангу тамаддун ва бехабарӣ аз асли дину оин номида мешавад. Чун муҳаққиқон ва соҳибназарон бар ин ҳастанд, ки маҳз дур мондани ҷавонон аз мутолиаи китоб онҳоро ба ҳар гуна иқдом мебарад.

Агар истилоҳи “ифротӣ”–ро шарҳ диҳем, мебинем, ки мафҳуми ифротӣ ё радикал (тундрав) аз вожаи юнонии родикс (radix) гирифта шуда, нахустин бор дар Англия тавассути Чарлз Ҷефер Фокс, аз раҳбарони ҳизби либералӣ (Виг), дар мавриди мухолифони лоиҳаи ислоҳоти соли 1832 ба кор бурда шудааст. Аз ҳамон замон ҷиноҳи муҳофизакори ҳизби либерал ба радикал машҳур шуд. Дар Фаронса низ ҳизби ба ном ҳизби ҷумҳурихоҳи радикал ва радикализми сотсиалист вуҷуд дошт, ки пас аз Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ аз эътибор афтод.

Аммо дар ҷомеаи имрӯз ифротгароӣ”, хусусан дар якчанд даҳсолаи асри 20 ва ибтидои асри 21, хеле вусъат пайдо кардааст. Дар ин солҳо харакатҳои ифротгароии динӣ ва гуруҳҳои тундрав хеле фаъол гаштаанд, ки ҷунбиши “Толибон”, “Ал-қоида”, “Ҳизбу-т-таҳрир”ва “Давлати исломии Шом ва Ироқ” аз зумраи ин созмонҳои мамнуъ эълоншуда мебошанд. Ин созмонҳои ифротӣ ва террористие ҳастанд, ки дар атрофи Тоҷикистон низ чарх мезананд. Мутаассифона, яке аз хусусиятҳои манфии созмонҳои ифротӣ дар он мебошад, ки онҳо шиорҳои диниро истифода бурда, аз номи дини мубини ислом баромад мекунанд.

Ин аст, ки гуфта мешавад, имрӯзҳо аз хавфноктарин гуруҳҳои ифротӣ ин ҳизбу ҳаракатҳои хусусияти динидошта мебошанд, ки бо сӯистифода аз номи ислом дар ҷомеа нуфузи муайян ба даст оварда, дар пайи фитна ангехтан байни ҷомеа мебошанд. Ҳодисаву воқеаҳои кишварҳои арабӣ бори дигар хатарнок будани ин омилро нишон доданд. Яъне, новобаста аз исломӣ будан ва набудани давлат, новобаста аз мусалмон будан ё набудани аксари аҳолии кишвар, агар ихтилоф ангехтан лозим бошад, ҳатман онро аз дидгоҳи бархӯрдҳои диниву мазҳабӣ ва тафриқа байни диндорон роҳандозӣ хоҳанд кард. Аз ин ҷо хулоса баровардан мумкин, ки барои чунин гуруҳҳо аз ислом танҳо номаш лозим аст ва ин ҳам барои гумроҳ сохтани мусалмонон.

Дуруст аст, дар ҳар давру замон тоифае вуҷуд дорад, ки салоҳи ҷомеаро намехоҳад ва баҳри расидан ба манфиатҳои худ аз ҳар васила истифода мекунад.

Бархе аз муҳаққиқон таъкид мекунанд, ки аъзои гуруҳҳои ифротӣ нишонаҳои хос доранд ва ҷавононро зарур аст, ки онҳоро шиносанд. Дигаргунӣ дар дашному ҳақоратҳо ва сару либос, намозгузорӣ, интихоби мусиқӣ, канораҷӯӣ, мутолиаи пайвастаи китобҳои идеологӣ, муносибат бо ҷинси муқобил, равобити виртуалӣ ва ғайра аз ҷумлаи онҳоянд.

“Ҷиҳод фарз ва шаҳид шудан дар роҳи Худову дини Худост ва ҳар маврид, агар нафаре туро ба ҷиҳод даъват мекунад, бояд аз зану фарзанд, падару модар ва тамоми пайвандон бигзарӣ ва агар ин корро накунӣ, бидон, ки ту мусалмони ҳақиқӣ нестӣ”… Ба ҳамин мазмун сабтҳое дар интернет ва шабакаҳои иҷтимоӣ рехтааст, ки солҳои аввали зуҳури давлати ба ном исломӣ фазои маҷозиро пур мекард ва мағзшӯён аз онҳо ҳамчун “василаи таъсирнок” барои ҷалби ҷавонон истифода мекарданд.

Аслан, ба гуфтаи коршиносон, истилоҳи “ҷиҳод”, ки дар даҳсолаи ахир байни ҷомеаи динии Тоҷикистон хеле зиёд, баланд ва бо итминон садо дод, номувофиқ буд. Ҷомеашиносон бар ин назаранд, ки барои суҳбат ва ё амри маъруфҳо дар ин бора байни ҷомеае, ки беш аз 70 сол таҳти таъсири идеологияи зиддидинии шӯравӣ қарор дошту зиёда аз ин, ҷанги шаҳрвандиро паси сар кардааст, як қадар шитобзадагӣ ва то ҷое хатарзо ба ҳисоб мерафт. Гуфта мешавад, халқи таърихан мусалмони тоҷик, ки дар натиҷаи ин сиёсатҳо ва ин ҷанги шармовар аз ислом то андозае дур гашта буд, ба дарки чунин мавзуҳои мураккаб ва хеле ҳассос омода набуд, балки натиҷаи баръакс оварда метавонист ва то ҷое овард. Мақомот мегӯянд, дар натиҷаи шарҳу тафсири нодурусти “ҷиҳод” аз ҷониби руҳониёни камхонда ва онҳое, ки пинҳонӣ бо гуруҳҳои ифротӣ ҳамкорӣ доштанд, дар зеҳни насли ҷавон, камсавод ва бекор ақидаҳои ғалат дар мавриди ин истилоҳ ба вуҷуд омад.

Бо мақсади пешгирӣ аз оқибатҳои фаъолшавии гуруҳҳои террористиву экстримистӣ ва хатарҳои он Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ- Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон борҳо аз минбари баланди СММ ҷомеаи ҷаҳониро ҳушдор додаанд ва эшонро ба муттаҳидшавӣ алайҳи чунин зуҳуроти номатлуб даъват намудаанд. Ҳамзамон, Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамвора дар баромадҳои худ аз мардуми кишвар даъват ба амал меоранд, ки ҳушёрии сиёсиро аз даст надиҳед, ватану миллати худро дӯст доред, ба арзишҳои милливу маънавии худ эҳтиром гузоред. Инчунин, дар муроҷиат ба асолатбохтагону раҳгумзадагон босароҳат таъкид кардаанд, ки ба ватану миллат хиёнат накунед, ба умеди хоҷагони хориҷиатон нашавед. Онҳо бо дасти худамон хонаи моро сӯзонда, моро дар миёни оташ гузошта баромада мераванд.

Аз ин таъкидҳои Сарвари давлат бармеояд, ки яке аз роҳҳои асосии пешгирӣ аз нуфуз ёфтани гуруҳҳои ифротӣ ин ваҳдати миллӣ ва иттиҳоду ҳамбастагии тамоми мардум мебошад.

Ҳамзамон, ҷиҳати бохабар шудани ҷомеа аз рукнҳои аслии ислом бо ташаббуси Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон китоби Қуръон бо забони тоҷикӣ тарҷума ва паҳн карда шуд. Дар ин бобат фаъолони ҷомеаро зарур аст, ҳамвора дар байни мардум, махсусан ҷавонон кор бурда, ба эшон воқеияти арзишҳои динӣ ва муносибати онҳоро ба арзишҳои дунявӣ фаҳмонанд.

Яке аз минбарҳои аслии гуруҳҳои ифротӣ сомонаҳо ва шабакаҳои иҷтимоии интернетӣ мебошад. Мубаллиғон мавзӯъҳои баҳснокро ба муҳокима мегузоранд, нуқтаи назари худро бо истифода аз номи Худо ва аҳодиси Пайғамбар кӯшиш мекунанд то андозае мутобиқ созанд ва дар охир иштирокчиёни баҳсро ба ҷониби худ ҷалб намоянд. Дар ин маврид омили пешгирикунанда ҷавоби сазовор додан ба эшон аст. Ин раванд бетарафиро намепазирад. Фаъолони ҷомеаро зарур аст, ки фаъол будани худро нишон диҳанд ва дар бахсҳои шабакаҳои иҷтимоӣ на ба ҳайси тамошобинони бетараф, балки ҳамчун ҳомиёни воқеии ватану миллати худ баромад намоянд ва бо таъсири сухани худ иддаои ифротгароёнро ботил сохта, ҷавононро ба роҳи рост раҳнамоӣ кунанд.

Солҳои охир дар кишвар як қатор иқдомҳои созанда, аз ҷумла, қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд рӯи даст гирифта шудаанд. Қонун, воқеан ҳам, созанда аст ва дар сурати аз ҷониби волидайн амалӣ гаштани ҳамаи унсурҳои он фарзандон аз тарбияи оила ба хубӣ бархӯрдор гардида, эҳтимоли ҷалби онҳо ба гурӯҳҳои ифротӣ аз байн меравад. Имрӯз падарону модарони зиёд аз доғи фарзандони худ, ки ба чунин гуруҳҳо пайвастаанд, ранҷ мекашанд. Аксаран, ин натиҷаи ҳамон бетафовутӣ дар таълиму тарбияи фарзанд ва беаҳамиятӣ нисбат ба солимии муҳити атрофи кӯдакон мебошад. Пас ин ҷо низ аҳли ҷомеаро зарур аст, ки ҷиҳати механизми иҷрои ин қонуни стратегӣ ҳамаҷониба саҳмгузор бошанд.

Дар охир такя ба суханони Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон гуфтаниям, ки “Ваҳшонияте, ки имрӯз дар баъзе кишварҳои мусулмонӣ инсониятро фаро гирифтааст, дар таърих назир надорад. Амалҳои бераҳмонаи ифротиён, бахусус созмони террористии ДИИШ, ки на ба кӯдакону занон ва на ба пиру ҷавон заррае раҳм надошта, боиси марги ҳазорҳо афроди бегуноҳ гаштаанд. Манзараи қатлу кушторҳои бераҳмона, овораю сарсон ва гуреза гардидани мардуми бегуноҳ аз ҷумла модарону кӯдакон ҷигари инсонро реш-реш мекунад”.

Ин аст, ки Президенти кишвар вазъияти кунунии ҷомеаи ҷаҳонӣ, бахусус кишварҳои мулумонии Шарқро, ки ғарқи гирдоби терроризму экстремизм гардидааст, дар Паёми худ баррасӣ намуда, қайд намуданд, ки афзоиши ҷиноятҳои хусусияти экстремистӣ ва террористидошта ба вусъат ёфтани терроризми байналмилалӣ, фаъолшавии унсурҳои тундраву ифротгаро, ҷалби ҷавонон ба сафи созмонҳои террористиву экстремистӣ ва иштироки онҳо дар низоъҳои мусаллаҳонаи давлатҳои хориҷӣ мусоидат менамояд.

Мушкил ҳамеша домангири ҷомеаи ҷаҳон ва бахусус, Тоҷикистон аст ва раҳоӣ аз ин мараз талошу заҳамоти намояндагони тамоми соҳаҳоро талаб дорад. Бояд ҷомеа, муҳит ва мактабу коргоҳ барои ҷилавгирӣ аз пайомадҳои номатлуби ифротгароӣ масъул бошанд ва бикушанд, то ин зуҳуроти номатлуб ҷомеаи ободу озод ва суботу амнияти Тоҷикистони азизро доғдор насозад.

 

Хуршед АНДАМОВ

ходими илмии Институти

омӯзиши масъалаҳои давлатҳои

Осиё ва Аврупои АИ ҶТ,

номзади илмҳои филологӣ

 

Бознашр аз рӯзномаи «ИмрӯзNews» №104

Информация к новости
  • Просмотров: 3654
  • Автор: admin
  • Дата: 26-04-2023, 13:26
26-04-2023, 13:26

Заявление Центра общественных связей ГКНБ РТ

Категория: Хабар

ДУШАНБЕ, 26.04.2023 /НИАТ «Ховар»/. [page=1][/page]Утром 26 апреля текущего года 2 члена международных террористических организаций с целью совершения террористического акта на территории Республики Таджикистан незаконно пересекли линию государственной границы Таджикистана и Афганистана на охраняемом участке 11-й пограничной заставы Пограничного отряда «Дарваз» в селе Дашти Язгулом Ванчского района ГБАО. Об этом НИАТ «Ховар» сообщили в Центре общественных связей Государственного комитета национальной безопасности Республики Таджикистан.

В результате проведения совместной антитеррористической операции правоохранительных органов республики террористы были нейтрализованы. На месте происшествия были обнаружены и изъяты 2 автомата Калашникова, 2 пистолета иностранного производства, 8 ручных гранат, 12 магазинов с патронами, 19 упаковок взрывчатых веществ, 2 специальных средства связи и 2 мобильных телефона, принадлежащих террористам.

По данному факту возбуждено уголовное дело, ведутся оперативно-розыскные и следственные мероприятия с целью полного установления личностей террористов и других соучастников преступления.

В ходе проведения антитеррористической операции сотрудники правоохранительных органов и мирные жители не пострадали.

Информация к новости
  • Просмотров: 3735
  • Автор: admin
  • Дата: 26-04-2023, 13:25
26-04-2023, 13:25

Изҳороти Маркази робитаҳои ҷамъиятии Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Категория: Хабар

ДУШАНБЕ, 26.04.2023 /АМИТ «Ховар»/.[page=1][/page] Субҳи 26 апрели соли равон 2 аъзои ташкилоти байналмилалии террористӣ бо мақсади анҷом додани амали террористӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон хати сарҳади давлатии Тоҷикистон ва Афғонистонро дар минтақаи муҳофизатии дидбонгоҳи сарҳадии 11-уми Отряди сарҳадии «Дарвоз», воқеъ дар деҳаи Дашти Язгуломи ноҳияи Ванҷи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон ба таври ғайриқонунӣ убур намуд. Дар ин хусус ба АМИТ «Ховар» дар Маркази робитаҳои ҷамъиятии Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон хабар доданд.

Дар натиҷаи гузаронидани амалиёти муштараки зиддитеррористии мақомоти ҳифзи ҳуқуқи ҷумҳурӣ террористон нобуд карда шуданд. Дар ҷойи ҳодиса 2 автомати Калашников, 2  тапончаи истеҳсоли хориҷӣ, 8 норинҷаки дастӣ, 12 тирдон бо тир, 19 баста моддаи тарканда, 2 воситаи махсуси алоқа ва 2 телефони мобилӣ, ки ба террористон тааллуқ дошт, дарёфт ва мусодира гардид.

Нисбат ба ҳодисаи мазкур парвандаи ҷиноятӣ оғоз карда шуда, ҷиҳати пурра муайян намудани шахсияти террористон ва дигар ҳаммаслакони ҷиноятии онҳо чорабиниҳои фаврӣ-ҷустуҷӯӣ ва тафтишӣ идома дорад.

Зимни гузаронидани амалиёти зиддитеррористӣ хизматчиёни мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва сокинони осоишта зарар надиданд.

Информация к новости
  • Просмотров: 555
  • Автор: admin
  • Дата: 19-10-2022, 16:07
19-10-2022, 16:07

ЗАЯВЛЕНИЕ Управления Пограничных войск ГКНБ РТ по Согдийской области

Категория: Хабар

ЗАЯВЛЕНИЕ Управления Пограничных войск ГКНБ РТ по Согдийской области
ДУШАНБЕ, 19.10.2022 /НИАТ «Ховар»/. Управление Пограничных войск ГКНБ РТ по Согдийской области заявляет, что несмотря на договорённости, закреплённые в Протоколе №42 от 25 сентября 2022 года, кыргызской стороной предпринимаются преднамеренные действия, направленные на эскалацию обстановки в приграничных районах. Об этом НИАТ «Ховар» сообщили в УПВ ГКНБ РТ по Согдийской области.
Провокационные действия отдельных граждан КР, направленные на дестабилизацию ситуации, подготовка огневых позиций, создание окопов и траншей, продолжение стягивания дополнительной военной техники и регулярное нарушение воздушного пространства Республики Таджикистан, является явным подтверждением злонамеренных планов кыргызской стороны. Так, с 26 сентября по 15 октября беспилотные летательные аппараты КР 13 раз нарушили воздушное пространство Республики Таджикистан над территорией г.Исфара и Б.Гафуровского района Согдийской области.
Несмотря на устные и письменные договорённости с кыргызской стороной, в нарушение положений Протокола №42 от 25 сентября 2022 года, зафиксированы факты переброски военной техники, тяжёлого вооружения и дополнительных военных формирований в приграничные районы. В частности:
— 1 октября в 17:15 минут из села Кок-Таш в сторону н.п. Ортабуз и Лейлекского района осуществлена переброска военной бронетехники.— 13 октября вблизи альтернативной дороги «Ак-Сай-Равот-Лайлак» установлен сборный дом, использующийся в качестве поста милиции КР.
— 13 октября военнослужащие КР, вопреки требованиям пункту «г» Протокола №42, установили постоянный пост на автодороге Исфара-Ворух в селе Ак-Сай.— В посёлке Максат военнослужащие КР возвели 5 укреплённых железобетонных боевых позиций.
О недружественных намерениях кыргызской стороны свидетельствуют участившиеся факты военных учений. Наблюдается продолжение информационных атак в СМИ и соцсетях, направленных против РТ. В последнее время кыргызские масс-медиа активно распространяют материалы о новоприобретённых БПЛА и испытаниях беспилотников собственного производства.
Жители села Ак-Сай с населением 3,5 тысяч человек на протяжении длительного времени систематически осуществляют нападения на граждан РТ и их автотранспорт, блокируя единственную автодорогу в Ворух, ограничивая в передвижении 45 тысяч граждан РТ, ущемляя их права, изолируя от внешнего мира. В частности:
— 14 сентября гражданами КР без каких-либо причин был избит житель села Ходжаи Ало Махкамов С.К.
— 26 сентября с.г. со стороны дома жителя махаллы Кок-Таш Ак-Сайского айыльного аймака КР во дворы домов №289 и №295, принадлежащих гражданам РТ Узбековой М. и Самадову А., были брошены две ручные гранаты РГД-5. В результате чего, пострадал гражданин РТ Олимов Кудратулло. Данный инцидент задокументирован специалистами Программы противоминного разоружения «FSD».
— В этот же день группа граждан КР подожгла частный дом гражданина РТ Валиева Н.Н., находящийся рядом с автодорогой Максат-Жани-Жер, в селе Калача дехота Овчи-Калача Б.Гафуровского района Согдийской области РТ.
— 26, 27 и 28 сентября жители села Бакай Ак-Сайского айыльного аймака Баткенского района без каких-либо на то причин забрасывали камнями жилые дома граждан РТ в селе Тоджикон дехота Ворух г.Исфара.
— 30 сентября из дома жителя махаллы Кок-Таш Ак-Сайского айылного аймака по имени Аслам, кыргызской стороной был забросан камнями дом жителя села Сомониёни Боло дехота Чоркух Разакова А. и территория общеобразовательной школы №64.
— 1 октября граждане КР подожгли дом гражданки РТ Мамаризоевой М.А. За два дня до инцидента в адрес сына пострадавшей — Давлатова Д.И. высказывались угрозы со стороны военнослужащих КР о планируемой ими акции.
— 2 октября нападению со стороны граждан КР подвергся житель села Кучаи Боло дехота Ворух Нарзиев Н.Б., который ехал на личном автотранспорте через село Ак-Сай. В результате пострадал его автомобиль марки «Шкода», госномер 9451WD02.
— 3 октября военнослужащие ПС ГКНБ КР, несущие службу на пограничном посту «Максат», провоцировали таджикских строителей, привлечённых для восстановления пострадавшей инфраструктуры на улице Бахор села Калача дехота Овчи-Калача Б.Гафуровского района;
— 8 октября нападению подвергся автомобиль марки «Мерседес-Спринтер», госномер 3170ТТ02, принадлежащий жителю населённого пункта Гулистон дехота Ворух Насридинову М.Т.
— 10 октября нападению подверглась автомашина «КамАЗ» с госномером 4934КН02, двигавшаяся по маршруту Исфара-Ворух.
— 10 октября кыргызской стороной была незаконно перекрыта дорога к бригаде №16 кооператива «Чоркух», проходящая по краю местности Мазорбаши Самаркандакского айыльного аймака.
— 13 октября во время проезда по территории Ак-Сайского айыльного аймака нападению подвергся автомобиль «Мерседес-Спринтер» гражданина РТ с госномером 0735ТТ02.
— 15 октября автомобиль гражданина РТ Туранбаева М.З. с госномером 9982НР02 при проезде в направлении дехота Ворух был незаконно остановлен военнослужащими КР для досмотра.
— 18 октября незаконному досмотру и оскорблениям кыргызских военнослужащих подвергся гражданин РТ Абдуллозода Ф.
— 18 октября группа жителей села Ак-Сай в состоянии алкогольного опьянения забросали камнями автомобили жителей дехота Ворух Болтаева Ш.Х. (госномер 0100СН02), Турсунова А.И. (госномер 8950СЕ02) и Мансурова Д.А. (госномер 1643РР02). В результате нападения пострадал 9-летний ребёнок.
Вышеуказанные факты являются прямым доказательством целенаправленных действий кыргызской стороны по эскалации обстановки и провоцированию возникновения новых вооружённых конфликтов в приграничных районах, разжиганию межнациональной розни.
Республика Таджикистан подтверждает свою твёрдую приверженность неукоснительному соблюдению достигнутых договорённостей по вопросам стабилизации обстановки в приграничных районах и разрешению имеющихся проблем исключительно политико-дипломатическими методами.
Это происходит вопреки публичным выступлениям отдельных официальных лиц Кыргызстана, отрицающих возможность достижения мира между нашими странами и народами, вносящих раздор среди военнослужащих и гражданского населения, пребывающих в глубоком заблуждении. Гражданскому обществу КР необходимо дать адекватную оценку их заявлениям и поведению.
Призываем военное руководство Кыргызстана упреждать и пресекать провокационные действия, приводящие к вооружённым конфликтам, принимать необходимые меры по реализации подписанных протоколов и обеспечению мирной жизни в приграничных районах.
https://khovar.tj/rus/2022/10/zayavlenie-upravleniya-pogranichnyh-vojsk-gknb-rt-po-sogdijskoj-oblasti/

Информация к новости
  • Просмотров: 5056
  • Автор: admin
  • Дата: 22-09-2022, 09:28
22-09-2022, 09:28

Похождения Его Величества смотрящего Кыргызстана в Генеральной Ассамблеи ООН, - Носир Сабиров

Категория: Хабар

Похождения Его Величества смотрящего Кыргызстана
в Генеральной Ассамблеи ООН

Начнем наш очерк с того, что "любой здравомыслящий человек не может не осознавать тот факт, что прочный мир на земле должен основываться на признании и уважении политико-территориальных реальностей, которые сложились в регионе". Эти слова принадлежат патриарху внешней политики СССР Громыко А.А.

Вопреки этой истине, в разгар вспышки безумия Жапаров С. выдал свое видение относительно будущего мироустройства в ООН. Средненькое заявление, равное детскому крику. Отчитываясь перед мировыми лидерами, как и ожидалось, обвинил во всем Таджикистан. Его речь сгусток сплошной оголтелой военщины, беспардонности выражений, вызывающей показухой и претенциозности мысли. По своей подаче она кощунственно, глава ханства - предъявляет территориальных претензий к соседу.

В контексте политических событий в Кыргызстане вырисовывается фигура президента Жапарова, как не совсем адекватного типа, рассуждающего на уровне ученика третьего класса, как о внутреннем курсе, так и по внешнеполитическим вопросам.

Суть же поспешных, направленных на разжигание конфликта с соседями мер заключается в том, что сама квинтэссенция нынешней власти КР вне закона и нелегитимна. Она - продукт революции, митинговщины и перманентной анархии. Именно поэтому власть в Бишкеке не имеет авторитета у населения и непредсказуема в своих действиях относительно соседей. В истории останется в качестве ликвидатора всех позитивных начинаний в регионе, и конечно же зачинщика войны на границе.

Верно говорят: "В своем глазу бревна не замечают, а в чужом видят соринку". Это к тому, что кыргызам необходимо вычищать свои "авгиевы конюшни", а не претендовать на чужое хозяйство. Для псевдоэлиты КР факт - не упрямая вещь, а прямая клевета, посредством которой она осуществляет различные политические инсинуации. Ее взгляды отличаются алармистским тоном и сочетаются с неопытностью нынешних властей, которые норовят заварить еще больше каши.

Жапаров мнит себя всезнающим оком чудотворца, приводит исключительно негативные оценки и примеры. Этакое поведение флюгера, на ходу, меняющего направление под контролем и веянием ветра. Куда дует ветер, туда и они путь держат.

Кыргызская антиэлита с рвением политикана средней руки старается не принимать во внимание историческое наследие давней дружбы двух народов, пытается в сомнительном русле выдавать желаемое за действительное, охаивает страну, с которой КР имеет добрососедские и стратегические отношения. Такой подход свидетельствует о том, что она потворствуют лицам, стоящим на позициях политической обособленности и сеющим семена вражды между двумя братскими народами. Братские же народы не склонны кидать друг в друга камни, а принимают соседей такими, какие они есть, с распахнутыми объятиями и со свойственной щедротой народной любви.

Советуем вездесущему Хану прочитать произведения Бернарда Шоу, который говорил: "Вы в воздухе научились летать, как птицы, вы в море научились плавать, как рыбы, а вот теперь ваша задача - научиться жить на земле, как люди". Береги в себя человека Садырхан! Посты и должности уйдут в пропасть, а тебе с этим дальше жить.

Сущность криминалитета в Кыргызстане

Для среднестатистического труженика, коим я являюсь, кыргызы - братский народ, достойный уважения. Однако, оглядываясь на поведение оголтелой элиты, сошедшей с тюремных нар, которые губят и без того несостоявшееся государство, рубят сук на котором сидят, приходишь к общему мнению, что язык не поворачивается сказать о них что-либо позитивное.

Роль личности, какую бы должность в иерархии общества она не занимала, отличает содержание ее характера. Левизна Жапарова сопряжена с различными факторами негативного порядка. Он до сих пор не усвоил, что если в первом акте ружье висит на стене, во втором - оно обязательно выстрелит. Длительное пребывание в местах не столь отдаленных не прошло для него бесследно. Такой контингент людей, выросших в условиях диктата воровского закона, думают другими категориями. Им "по гроб жизни" все обязаны. Они отличаются вздорным, не требующим возражения своенравным и безжалостным поведением. Если называть вещи своими именами, этот разбойник с большой дороги, доросший до такого высокого государственного поста, по-видимому, не удосуживается осознавать, что любые односторонние рвения на деликатном участке госграницы в пользу той или другой стороны чреваты нешуточными опасностями, беспорядками, и, конечно же, человеческими жертвами. Войной.

Между тем, об отношениях с Ташиевым, Жапаров высказывает двусмысленные оценки, не скрывающие его опасения. Он на 90% уверен, что Ташиев не совершит государственный переворот. Но 90 - это все-таки не 100. Ташиев, вопреки Конституции, сконцентрировал в своих руках чрезмерную, практически полную, власть. Он, и жнец, и швец, и на дуде игрец. Эдакий мальчик-терминатор, без которого не обойтись инфантильному Жапарову. Нарушение соглашений - это еще полбеды. Но попрание Конституции КР и назначение одного человека, каким бы умным и продвинутым он не показал себя в тюрьме, в качестве вице-премьера, главы ГКНБ, вершителя судеб кыргызов, борца против коррупции - это реальное двоевластие и анархия в Бишкеке. Наверняка, в копилке борца-собирателя кыргызских земель не осталось других тюремных друзей, которых могли бы назначить вице-премьером.

Правовые основы проблемы или приступы безумия в Бишкеке

Таджикская сторона с самого начало предлагает использовать в качестве правовых основ материалы национально-территориального размежевания республик средней Азии 1924-1927 и 1932 гг. Кыргызская сторона, в свою очередь, сначала предложила использовать материалы Паритетной комиссии 1989 и 1959 годов, которые с юридической точки зрения являются нелегитимными. Так как эти материалы не прошли необходимые внутригосударственные процедуры, и не могут быть признаны правовыми актами.

Однако Жапаров не только игнорирует соглашения прошлых кыргызских руководителей, которые, работая долгими бессонными ночами в течение порядка 50 лет, заложили договорно-правовую основу пограничного сотрудничества, но, как явствует из заявления главы КР, подводит идеологическую черту (базу) под новый виток вооруженной борьбы на границе, под видом реванша за апрельское поражение.

Соглашения 1924- 1927 гг. по делимитации и демаркации госграницы Жапаровым трактуются избирательно, выборочно, в угоду одной (своей) стороне. Но факты - вещь упрямая и говорят об обратном.

Известно, что в ходе работы по демаркации и делимитации границы кыргызская сторона выступает против использования в качестве правовой основы утвержденных в 1924-1927 гг. высшими органами СССР нормативно-правовых актов по вопросу национально-территориального размежевания границ союзных республик Средней Азии. Вместо этого, КР при определении линии госграницы предлагает опираться на последующие решения различных паритетных комиссий и договоры между руководителями хозяйствующих субъектов об обмене земельными участками. Аргументацию, что указанные решения комиссий и договоры между руководителями хозяйствующих субъектов не легитимны, поскольку не прошли необходимой государственной процедуры утверждения, и приняты органами, не полномочными решать вопросы административных границ, кыргызская сторона демонстративно игнорирует.

Именно по материалам национально-территориального размежевания 1924-1927 и 1932 гг. кыргызской стороне были переданы Бакса-Исфанейская и Чапкулукская волости (всего 180 тыс. га), угольные копи Сулюкта (14 тыс. га), кишлаки с/с Замбуруч (15 тыс. га), Джар-кишлак, Джизган и Чуянчи, которыми Кыргызстан владеет по сей день.

Говоря об этих территориях, КР отрицает решение тех нормативно-правовых актов, на которые изначально ссылалась в 1989 году, взяв за основу решение паритетной комиссии 1958-1959 гг., регулировавшей вопросы использования земель и орошения, отвечая интересам КР. Во времена Союза границы были практически прозрачными, земли передавались в чужое пользование по-дружески, по-соседски.

Неопровержимым доказательством легитимности материалов национально-территориального размежевания 1924-1927 гг. служит то, что в соответствии со статьей 29 Конституции Союза Советских Социалистических Республик от 31 января 1924 года, Президиум ЦИК СССР в период между сессиями ЦИК являлся высшим законодательным, исполнительным и распорядительным органом власти СССР.

Исходя из этого, не имеется ни одного документа относительно принадлежности названных территорий Кыргызской Республике. Эти территории для таджикской стороны никогда не являлись и не являются спорными. Спорными считает их только кыргызская сторона, не представив ни одного документа принадлежности. Поэтому Кыргызстан не имеет на них ни юридического, ни морального права пользования.

Рассуждения бывалого "авторитета"

В пике враждебного настроя президент КР Жапаров выступил в ООН, грубо нарушив дух двусторонних соглашений, оставаясь в своем амплуа.

Как и ожидалось, объектом необоснованных нападок в очередной раз стал Таджикистан и возникшие пограничные вопросы. Прелюдия невиновности Жапарова ухудшает вошедшие в нормальное русло двусторонние связи. О том, что для переговоров нужны холодные головы и чистые руки, не запачканные в кровавой бойни, разжигатели апрельской войны умалчивают. Граница неприкасаемая и переговоры по урегулированию пограничных вопросов должны пройти тайно. А Жапаров для поднятия своего имиджа и в угоду политической демагогии выхлестывает их вовне. Когда-то мальчиком для битья Жапарова был выбран Адахан Мадумаров, бывший секретарь Совета безопасности, который в 2009 подписал соглашение с Таджикистаном о выделении 275 метров на спорном участке госграницы. Выставлять других в роли нарушителей кыргызской государственности, а себя любимого в качестве основателя государства кыргызского - это апробированный бренд Жапарова. А сейчас в этой роли оказался Таджикистан.

Кыргызами грубо нарушены принципы международных соглашений, в частности принцип преемственности международных договоров. Схема модулирования и выполнения соглашений, подписанных прежними кыргызскими режимами, для Жапарова просто пустой звук. Жапаров не ведает, что только в силу взаимных уступок можно решить пограничный вопрос, оставленный в наследство от бывшего СССР.

Зековский способ "куй железо, пока горячо"

Эксперты инкриминируют Жапарову нарушение принципа секретности переговоров с Таджикистаном, не подлежащих разглашению в силу тонкости момента. Переговоры должны быть тайными и разглашение третьей стороне, согласно международным нормам, карается строго. Это - азбука переговорной логики. Обязательно по дипломатическим каналам письменно уведомляется заинтересованная сторона. В данном случае, Таджикистан. Но невежество, перекрывшее разум Жапарова не позволяет трезво смотреть на проблему. Он опять поступает на старые грабли. Тугодумие свойственно лицам с сомнительной репутацией, порождает не только безответственность власть держащих, но и вызывает повсеместное попирание добрососедских устоев. Формируют неверное общественное мнение у приграничного населения о таджиках. Выстраивание образа внешнего врага в лице таджиков может иметь далеко идущие негативные последствия, о чем Жапаров не задумывается.

Бряцание оружием

Не может быть свободной страна, жизненное восприятие которой сужено пеленой самобичевания о необоснованном национальном превосходстве и радением о захвате чужих земель бряцанием посредством "Байракторов" - иностранного оружия.

Высшим проявлением безрассудства можно считать, демонстрацию покупки БЛП и других летательных аппаратов, военной техники, разработку стратегии военной безопасности, которые зондируют почву для новой войны на границе. Юридическое обоснование высказываний главы государства не выдерживает никакой критики. По его логике, принимая закон об оружии, власти защищают свое население. Но, как должен поступать Таджикистан, имеющий 240 тысяч человек, в противовес 14-ти тысячам кыргызов на исфаринском участке границы. Не надо быть аналитиком высшего разряда, чтобы предвидеть исход конфликта. Пропорции ни те.

Лягушка тоже выставляла ногу для подковы, видя коня, однако из этого ничего хорошего не получилось. И в случае форс-мажора опять же проигравшей будет сторона Жапарова, затеявшего конфликт.

К сведению заметим, что с 2010 года по н.в. на приграничных территориях КР и РТ произошло 225 вооруженных конфликтов с применением тяжелой военной техники кыргызской стороной. В результате чего, были убиты 34 и получили ранение 137 граждан РТ, а также нанесен значительный моральный и материальный ущерб жителям приграничных районов Таджикистана.

Кыргызской лживой Фемидой в духе военной хунты сфабрикованы уголовные дела в отношении таджикских граждан, которым вынесены несправедливые приговоры о "пожизненном заключении".

Неадекватная реакция властей КР

Позиция Жапарова грешит своей тенденциозностью и гроша ломаного не стоит. Жапаров в силу безаппеляционности не знает, что известные историки, такие как Бертельс, Гумилев, Бартольд, Семенов, Андреев и другие утверждали, что кыргызы, а точнее кара-кыргызы, как кочевой народ прибыли в Центральную Азию в 7 веке из низовья рек Енисей и Обь. Если поступать по логике Жапарова, то территориальные претензии, должны предъявляться России, так как предки кыргызов прибыли из Якутии.

Похоже, истинная история региона автором этих опусов (?) специально, в угоду пришлых племен упускается. Этот исход из районов Енисея был вызван как явными природными условиями, так и враждой родственных монголоидных племен. Именно тогда на территории Мовароуннахра образовались вынужденные резервации, состоящие из кочевых племен, среди которых кыргызы отличались малочисленностью и, как скотоводы, мобильностью. Расположившись на пастбищах и в местах пригодных для ведения скотоводческого хозяйства, они со временем приобрели здесь земли во врменное использование. Если вникнуть глубже в историю, на территории нынешнего Кыргызстана невозможно найти хотя бы один исторический памятник средних веков. Лица, посещающие Бишкек, знают, что искусственная экспозиция о Манасе - явная подтасовка исторических фактов. Кроме груды наваленных камней там больше ничего нет. Таких валунов в горах Таджикистана пруд пруди, но мы не заявляем, что наши предки вышли из палеолитного периода!

Как кочевой народ, кыргызы никогда не имели родины в буквальном смысле слова, потому что законы скотоводства диктовали им передвигаться с места на место в поисках корма, ставя свои юрты, где заблагорассудится. Их жизнь, напрочь лишена цивилизованного стержня, и ограничивается исключительно примитивными атрибутами кочевого общежития.

В научных исследованиях приводятся интересные факты, свидетельствующие, что никаких доводов в подтверждение тому, что кыргызы - оседлый народ в исторических рукописях не имеется. Следовательно, любые попытки, основанные на современной кыргызской логике, присоединить сегодня ту или иную территорию, не имеют не только основу, но и антинаучны по своей природе.

Таджикистан

Таджикистан не молчит и не сердится, а сосредотачивается. Ибо, что дозволено Юпитеру, то не дозволено быку.

Таджикистан выступает за скорейшее решение и юридическое оформление таджикско-кыргызской государственной границы путем ее справедливого взаимоприемлемого формирования и закрепления, исходя из интересов обеих стран, основываясь на документах, прошедших установленные конституционными нормами процедуры согласования и утверждения, соблюдая нормы международного права.

В школе мы зачитывались произведениями Чингиза Айтматова. Произведения искусства - так называл книги Айтматов, облагораживали нас, молодых перед лицом жизненных неурядиц. Творчество настоящего мастера, который во времена застоя и идеологического прессинга говорил о манкуртизме, достойно к воздаянию и уважению. Особенно запомнились слова из книги "И дольше века длится день": "В условиях сегодняшнего дня, когда не просто появляются технические возможности для стабильного выхода в космос, но когда экономические и экологические нужды человечества властно требуют осуществления этой возможности, разжигание розни между народами, растрачивание материальных ресурсов и мозговой энергии на гонку вооружений есть самое чудовищное из преступлений против человека". И далее, осознавая пагубность человеческой вражды, весьма уместно писатель добавляет, что "Только разрядка международной напряженности может считаться прогрессивной политикой сегодня. Более ответственной задачи на свете нет. Если человечество не научится жить в мире, оно погибнет. Атмосфера недоверия, настороженности, конфронтации есть одна из самых опасных угроз спокойной и счастливой жизни человечества". Резюмируя слова Жапарова, подстрекающего к межнациональной розни и войне, стоит особо отметить, что для него такое назидание великого соотечественника - простое пустословие и ничего не значащая писанина.

Таким соседям не надо петь дифирамбы, процитировать поэтов и писателей, а следует дать жесткий и адекватный отпор, чтобы мало не показалось. Ведь деструктивный подход кыргызской стороны к приграничным проблемам говорит о том, что они потворствуют лицам, стоящим на позициях воинствующей племенной обособленности, сеющих семена вражды между двумя братскими народами. Народами, которые не склонны собирать камни, чтобы разбить головы друг другу, а желают встречать гостей букетами цветов.

Считаем, что обуздание действий лиц с нездоровой психикой и суицидальными наклонностями и, тем более, занимающих высокие государственные посты, является первоочередной прерогативой специальных клиник по работе с умственно отсталыми пациентами.

Не существует отдельно взятого кыргызского пути развития. Мы все взаимосвязаны. Если нагрянет война - сгорит все на ее пути.

Так что, давайте жить дружно!

Носир Сабиров, эксперт по странам Центральной Азии.

 

Источник - ЦентрАзия
Постоянный адрес статьи - https://centrasia.org/newsA.php?st=1663777440
Информация к новости
  • Просмотров: 4977
  • Автор: admin
  • Дата: 14-09-2022, 16:39
14-09-2022, 16:39

Press Center of the Border Troops of the State Committee for National Security Reports

Категория: Хабар

DUSHANBE, 14.09.2022 (NIAT Khovar) – On September 14, at about 07:15, the border guards of the Bulakboshi border post of Batken’s border detachment of the Kyrgyz Republic fired four shots from a mortar in the direction of the Kekh border outpost of the Isfara Border Detachment of Tajikistan. Without any reason, they fired at the positions of Tajik border guards using a Kalashnikov machine gun, AK and other firearms. Additional military forces and equipment were transferred to this area by the Kyrgyz Republic, reports the Press Center of the Border Troops of the State Committee for National Security of Tajikistan.

The servicemen of the Border Troops of the State Committee for National Security of Tajikistan returned fire.

Negotiations are currently underway between the border representatives of the two countries in order to stabilize the situation and establish the reasons for the provocative actions of the border troops of the Kyrgyz Republic.

Тегхо

Анбори хабархо

Декабрь 2024 (2)
Ноябрь 2024 (2)
Октябрь 2024 (1)
Сентябрь 2024 (1)
Июль 2024 (1)
Май 2024 (5)
^