Тибқи гузориши соли 2007, ки Барномаи муҳити зисти Созмони Милали Муттаҳид (UNEP) нашр кардааст, то соли 2100 пиряхҳо дар ин манотиқ метавонад 40-80 дарсад коҳиш ёбанд ва бархе аз қаторкӯҳҳо қабати яхбандии худро комилан аз даст диҳанд.
Мувофиқи маълумоти ЮНЕП, дар тӯли 15 соли охир сатҳи уқёнусҳо ҳар сол 3 миллиметр боло рафтааст. Тибқи пешгӯиҳои Шурои байналмиллалӣ оид ба тағйирёбии иқлим (IPCC), то охири аср сатҳи об дар ҷаҳон ҳадди ақалл 19-37 сантиметр боло хоҳад рафт; ин рақам метавонад ба 26-59 сантиметр мерасад. Дар ҳамин ҳол, ҳатто 1 метр боло рафтани сатҳи баҳр боиси он хоҳад шуд, ки 145 миллион нафар дар минтақаи обхезӣ қарор хоҳанд гирифт. Баъзе кишварҳои ҷазира, аз қабили Ҳолланд, Ҷопон ё Бангладеш зери об хоҳанд монд. Санкт-Петербург, Гаага, Шанхай ва Ню-Йорк барин метрополияҳои бузург метавонанд зери об монанд.
Имрӯз тақрибан 10% майдони заминро яхҳои пиряхӣ фаро гирифтаанд. Қариб 90% дар Антарктида, 10% боқимонда дар яхбандии Гренландия ҷойгир аст.
Дар давоми 40 соли охир обшавии ях дар Антарктида 6 баробар афзуд. Шимоли сайёра аллакай 75 фоизи яхбандии худро гум кардааст. Ларс Смедсрид, профессори Донишгоҳи Берген, қайд мекунад, ки миқдори ях дар уқёнуси Арктика ҳатто дар фасли зимистон коҳиш меёбад. Дар тобистони соли 2020 аксари баҳрҳо комилан пок хоҳанд буд. Вазъият дар Антарктида, ки 90 фоизи оби тозаи ҷаҳонро дар худ нигоҳ медорад, беҳтар нест. Ё нигоҳ дошта мешавад: аз соли 1992 инҷониб қитъа се триллион тонна яхро аз даст додааст. Гузашта аз ин, суръати обшавии ях дар 6 соли охир ба таври назаррас афзоиш ёфтааст: солона 219 миллиард тонна дар муқоиса бо 76 миллиард тонна дар соли 2012.
Ҳамин тариқ, миқдори солонаи боришот дар Антарктидаи Марказӣ аз 30-60 мм то 4500 мм дар пиряхҳои Патагония ва ҳарорати миёнаи тобистон аз -40°C дар Антарктидаи Марказӣ то +15 ° C дар охири давраҳо фарқ мекунад.
Пиряхҳои муосир масоҳати зиёда аз 16 миллион км² ё тақрибан 11% заминро фаро мегиранд. Яхҳои пирях бузургтарин обанбори оби тоза дар рӯи замин аст. Онҳо зиёда аз 25 миллион километри мукааб ях доранд, ки тақрибан аз се ду ҳиссаи оби тозаи сайёраро ташкил медиҳад.
Дар давоми асри гузашта ҳарорати миёнаи сатҳи замин тақрибан 0,7 дараҷа баланд шуд. Дар баробари ин ҳарорат дар Арктика хеле тезтар баланд шуд: ба фикри мутахассисон, ҳарорат дар наздикии Қутби Шимол назар ба тамоми сайёра ду баробар тезтар афзуд.
Қобили зикр аст, ки бо тағйирёбии иқлими сайёра норасоии об дар сатҳи ҷаҳонӣ ба миён омада, то соли 2030 аз рўи дурнамои олимон боиси он мегардад, ки зиёда аз 40%-и сокинони сайёра аз оби нўшокӣ танқисӣ хоҳанд кашид. Бинобар ин, Пешвои миллат бо дарки ин мушкилии сайёра борҳо диққати ҷаҳониёнро ба ин масъала ҷалб намудаанд. Ташаббусҳои гузошташудаи Пешвои миллат, дар самтҳои гуногун наҷибона, оқилона ва инсондўстона буда, онҳо барои бартараф намудани мухолифатҳо байни кишварҳои минтақа ва ҷаҳон, инчунин барои фароҳам овардани фазои боварӣ ва эҳтиром ба манфиатҳои ҳамдигар байни давлатҳои сайёра равона карда шудаанд.
Воқеaн, дaр дaврaе, ки зиндaгии инсониятро ҳaр лaҳзa як хaтaр тaҳдид мекунaд, чорaaндешӣ вa бaҳри беҳрӯзии бaшaрият рaвонa сохтaни бaрномaву дурнaмоҳо боиси тaҳсини тaмоми олaмиён мегaрдaд. Бо бa дaст овaрдaни Истиқлоли дaвлaтӣ дaр Ҷумҳурии Тоҷикистон тaҳти сиёсaти инсонпaрвaронaю бaшaрдӯстонaи Пешвои миллaт муҳтaрaм Эмомaлӣ Рaҳмон тaвaҷҷуҳи Ҳукумaти мaмлaкaт бa сaмти ҳифзи тaбиaт, хосaтaн неъмaти бузургу гaронaрзиши ҳaёт, гaнҷинaи кaмёбу нодири тaбиaт – об хело aфзун гaшт.
**Лола АХМЕДОВА,**
**магистранти Академия**
