Баҳри гиромидошти хотири олим ва сиёсатмадори ҷопонӣ, профессор Акино Ютако ҳам дар Тоҷикистон ва ҳам дар зодбуни худи мутафаккир дар Япония бахшида ба 20-солагии ёдбуди нобиғаи бузург бо ҳузури доираи васеи коршиносони илмиву таҳлилгарони дохиливу хориҷӣ ва рӯзноманигорон симпозиуму конфронсҳои байналмилалӣ баргузор гардид. Аз ҷумла дар меҳмонхонаи «Шератон» дар шаҳри Душанбе вобаста ба ин ҳаводис мизи муддавар барпо шуд, ки дар он шореҳон ва коршиносони соҳаҳои гуногун ширкат намуданд.
Бояд тазаккур дод, ки саҳми профессор Акино Ютако ба ҳайси олими низоъшинос ва мушовири сиёсии Миссияи нозирони СММ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар раванди ба даст овардани сулҳу суботи кишвар назаррас аст. Олими машҳур зимни иҷрои фаъолияти худ дар Миссияи СММ дар Тоҷикистон соли 1998 аз ҷониби аъзоён ва фаъолону пайравони ташкилоти террористӣ ва экстремистии Ҳизби наҳзати исломӣ (ТТЭ ҲНИ) баъди як соли ба имзо расидани Созишномаи умумии Истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ ба таври фоҷиавӣ ба қатл расонида шуд. Рӯзи 20-уми июли соли 1998 соати 11:00 вақте, ки автомашинаи кормандони СММ аз самти Ҳавзи Кабуд ба самти ноҳияи Дарбанд ҳаракат мекард, дар мавзеи Фарови ҳудуди деҳаи Ёнур роҳи онҳоро се нафар террористи ҳизби наҳзати исломӣ - Мирзомуддин Валиев, Ёқубҷон Дарвешов ва Сайраҳмон Довудов гирифта, нозирони СММ - майори поляк Ришард Швезик, майори Уругвай Адолфо Шарпегю ва тарҷумон - ронандаи тоҷик Маҳкамовро дар баробари А.Ютако ҳадафи тирпаронӣ қарор дода, ваҳшиёна ба ҳалокат расониданд.
Гарчанде, ки дар қатори баҳалокатрасидгон намояндаи Созмони Миллали Муттаҳид шаҳрванди Полша, майор Ришард Швезик низ буд, вале имрӯз қотилони шаҳрванди Полша – роҳбарону аъзоён ва фаъолони ташкилоти террористӣ ва экстремистии Ҳизби наҳзати исломӣ дар он кишвар мақоми паноҳандагӣ гирифтаву онҷо бе мамоният зиндагӣ намуда истодаанд. Хурофотпарастӣ, ифротгароӣ ва таассуби наҳзатиҳо дар ҷомеа хатарҳои зиёдеро дар дунбол дорад ва ба нобудии шахсиятҳои шинохтаи ҷаҳонӣ оварда мерасонад. Бо дасти хунхорони ТТЭ ҲНИ мардумони зиёди бегуноҳ қурбон шудаанд, ки иқомати онҳо дар кишварҳои аврупоӣ хатари нобудсозии бузургони илму адаби ҷаҳониро пеш меорад.
Ҳамин аст, ки ТТЭ ҲНИ таҳти таъсири андешаҳои тундгароёнаи доираву нерӯҳои бадхоҳи дохиливу хориҷӣ қарор гирифта, далатро ба гирдоби низоъҳо кашид, ки аксари роҳбарони онҳо исломгароёни ифротӣ буда, мехостанд мардумро бо таҳдиди туфангу шамшер зери таъсири худ қарор диҳанд. Мухолифони тоҷик, ки зери шиори динӣ-мазҳабӣ, яъне ТТЭ ҲНИ фаъолият мекарданд, боиси бадбахтии мардуми бечора гашта, мардони озодандешу адолатпарвар ва ходимони ҷамъиятиву сиёсии дихиливу хориҷиро бо хурофоту таассуб ба қатл мерасониданд. Аз ин рӯ, А.Ютако, ки дар ободии Ватан, сулҳу салоҳ ва ояндаи дурахшони Тоҷикистон саҳми арзанда гузошта буд, қурбонии ҷаҳолати ТТЭ ҲНИ гашт. Ин ҳизб дар муқобили халқ қарор гирифта, шахсиятҳои обрумандро, ки бо рафтору фаъолияташон дар миёни ҷомеа мақому эътибори барҷаста доштанд, фоҷиабор несту нобуд мекард.
Аксари фоҷеаҳои қатлу куштори бузургони илму адаб ва нобиғаҳои ҷаҳонӣ дар Тоҷикистон маҳз аз ҷониби ТТЭ ҲНИ бо ҷаҳолату пешдоварии шахсони рӯҳонӣ ва ё гурӯҳи одамони ба он наздик ба вуҷуд омадааст.
С.Ориёнфар
